fortunes-eo-20020729/0000755000175000017500000000000010304635056015253 5ustar garabikgarabik00000000000000fortunes-eo-20020729/KOPIADO0000644000175000017500000005705107517715137016307 0ustar garabikgarabik00000000000000 Note about this translation of GNU General Public License This is an unofficial translation of the GNU General Public License into Esperanto. It was not published by the Free Software Foundation, and does not legally state the distribution terms for software that uses the GNU General Public License – only the original English text of the GNU GPL does that. However, we hope that this translation will help Esperanto speakers understand the GNU General Public License better. Avizo pri ĉi tiu traduko de la GNUa Ĝenerala Publika Permesilo Ĉi tiu esperantigo de la «GNUa Ĝenerala publika permesilo» ne estas oficiala. Ĝin ne publikigis «Free Software Foundation» kaj ĝi ne estas jura dokumento determinanta kondiĉojn por distribuado de programaro laŭ la «GNUa Ĝenerala Publika Permesilo» – nur la originala anglalingva teksto validas por tio. Tamen espereble la traduko helpos la Esperanto-parolantojn pli bone kompreni la enhavon de la «GNUa Ĝenerala publika permesilo». You can find the official text of La oficialan tekston de la GNUa the GNU General Public License at Ĝenerala Publika Permesilo vidu ĉe http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html Translated by Sergei B. Pokrovsky. Elangligis Sergio Pokrovskij. GNU General Public License / GNUa Ĝenerala Publika Permesilo Esperantigo de la versio 2 (Junio 1991) Copyright © 1989, 1991, Free Software Foundation Inc. 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 Usono Ĉiu rajtas reprodukti kaj disvastigi neŝanĝitajn kopiojn de ĉi tiu Permesilo; sed ŝanĝi ĝin oni ne rajtas. Antaŭparolo La pliparto de la permesiloj pri uzo de programo celas limigi vian liberon ĝin kunhavigi kaj modifi. Male, la GNUa Ĝenerala Publika Permesilo celas garantii vian liberon kunhavigi kaj modifi liberan programaron – certigi ke la programaro estu libera por ĉiuj uzantoj. Ĉi tiu Ĝenerala Publika Permesilo validas por pliparto da programaro de Free Software Foundation (la Fondaĵo de Libera Programaro) kaj por multaj aliaj programoj kies aŭtoroj volas ĝin uzi. (Por alia parto de la programaro de Free Software Foundation validas, anstataŭe, «GNU Library General Public License», la GNUa Ĝenerala Publika Permesilo Biblioteka [1].) Ankaŭ vi povas apliki ĝin al viaj programoj. Kiam ni parolas pri liberaj programoj, ja temas pri libero, ne pri prezo. Niaj Ĝeneralaj Publikaj Permesiloj estas faritaj por disponigi al vi la liberon * distribui [2] ekzemplerojn de liberaj programverkoj (kaj postuli pagon por ili, se vi volas); * ricevi la fontotekstojn aŭ povi preni ilin, se vi deziras; * modifi la programojn aŭ uzi pecojn el ili en novaj liberaj programoj; * kaj scii ke vi rajtas fari tiojn. Por protekti viajn rajtojn ni devas enkonduki limigojn kiuj malebligu al iu ajn rifuzi al vi tiujn rajtojn aŭ proponi al vi cedi ilin. Tiuj limigoj esprimiĝas en certaj devigoj por vi, se vi distribuas ekzemplerojn de programo aŭ se vi modifas ilin. Ekzemple, se vi distribuas ekzemplerojn de tia programo, ĉu senpage aŭ kontraŭ pago, vi devas pludoni al la ricevantoj ĉiujn rajtojn je ĝi, kiujn vi havas. Vi devas certigi ke ankaŭ la novaj posedantoj ricevu aŭ povu havigi al si la fontotekstojn. Kaj vi devas informi ilin pri la kondiĉoj, por ke ili sciu siajn rajtojn. Ni protektas viajn rajtojn en du paŝoj: 1. {ni} rezervas {al ni} la aŭtorrajton [3] je la programoj, kaj 2. ni disponigas al vi ĉi tiun Permesilon, kiu donas al vi juran eblon reprodukti [4], distribui kaj/aŭ modifi la programojn. Krome, por protekti la aŭtorojn kaj nin mem, ni sciigas al ĉiuj ke estas nenia garantio pri la libera programaro. Personoj akirintaj programon modifitan per tria partio sciu, ke ili ricevis ne la originalon, kaj tial la problemoj kaŭzitaj de triapartiaj ŝanĝoj ne kompromitu la reputacion la originala aŭtoro. Fine, ĉiun liberan programon konstante minacas programa patento [5]. Ni malvolas ke perantoj de libera programo individue akiru patenton je ĝi, per tio fakte farante la programon proprieta [6]. Por malebligi tion ni klarigis, ke patento estu koncesiita al ĉies ajn libera uzo – aŭ tute ne estu koncesiita. Nun sekvas la precizaj kondiĉoj pri reproduktado, distribuado kaj modifado. La kondiĉoj pri reproduktado, distribuado kaj modifado laŭ la GNUa Ĝenerala Publika Permesilo §0. Ĉi tiu Permesilo validas por ajna programo aŭ alia verko entenanta averton enmetitan de la posedanto de la aŭtorrajto, dirantan ke ĝi estas distribuebla laŭ la kondiĉoj de ĉi tiu Ĝenerala Publika Permesilo. Ĉi-sube «Programo» indikas ĉian tian programon aŭ verkon, kaj «verko bazita sur la Programo» estas aŭ la Programo mem, aŭ ia ajn derivita verko laŭ la difino de la leĝo pri la aŭtorrajto [7]: t.e. verko entenata la Programon aŭ ties pecon, ĉu modifitan aŭ ne, kaj/aŭ tradukitan en alian lingvon. (Ĉi tie kaj sube la termino modifo kovras, senrezerve, tradukojn laŭ la plej ĝenerala senco.) Ĉi-sube vi indikas koncesiulon de la Permesilo. Ĉi tiu Permesilo ne koncernas realigon de la ceteraj rajtoj, aliaj ol reproduktado, distribuado kaj modifado. Rulado de la Programo ne estas limigita, kaj ties eligaĵo estas koncernata nur se ĝia enhavo konstituas verkon bazitan sur la Programo (alie ol pro la fakto ke ĝi estas rezulto de rulo de la Programo). Ĉu tio validas aŭ ne, dependas de la funkcio de la Programo. §1. Vi rajtas senŝanĝe reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de la fontoteksto de la Programo tia kia vi ĝin ricevis, sur ajna datumportilo, kondiĉe ke * ĉiu ekzemplero havu klare videblan kaj taŭgan avizon pri la aŭtorrajto (copyright notice) kaj malgarantiilon (disclaimer of warranty); * ĉiuj avizoj pri ĉi tiu Permesilo kaj malgarantiiloj restas netuŝitaj; * kun la ekzemplero de la Programo la akiranto ricevu kopion de ĉi tiu Permesilo. Vi rajtas fakturi la fizikan agon por liverado de ekzemplero de la Programo, kaj laŭvole vi rajtas oferti pagajn servojn garantiajn. §2. Vi rajtas modifi vian ekzemplerojn aŭ viajn ekzemplerojn de la Programo, aŭ ajnan ties pecon, tiel kreante verkon bazitan sur la Programo. Vi rajtas reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de tia verko laŭ la reguloj de §1, se vi ankaŭ plenumas ĉiujn sekvajn kondiĉojn: 1. la de vi modifitaj dosieroj enhavu bone videblan avizon ke vi ŝanĝis ilin, kaj la datojn de ĉiuj ŝanĝoj; 2. distribuante aŭ publikigante ajnan verkon kiu tute aŭ parte entenas la Programon aŭ estas bazita sur la Programo aŭ ties parto, vi devas koncesii la rajtojn uzi tiun verkon al ĉiu tria partio laŭ la kondiĉoj de ĉi tiu Permesilo, sen ajna koncesia pago, kaj la verko estu koncesiata kiel unu tuto; 3. se dum la normala uzmaniero de la modifita programo ĝi dialoge legas komandojn, vi devas zorgi ke ĝi, lanĉite en la plej kutima maniero por dialoga uzo, eligu anoncon kiu entenu: * avizon pri la aŭtorrajto; * malgarantiilon (aŭ male, informon ke vi provizas garantion); * permeson al la uzantoj plu distribui la Programon sub ĉi tiuj kondiĉoj, kaj indikon kiel la uzanto povas vidi kopion de ĉi tiu Permesilo. (Escepto: se la Programo mem estas dialoga sed normale ne eligas tian anoncon, tiam ankaŭ por via derivita verko tia anonco ne estas deviga.) Tiuj postuloj rilatas al la modifita verko konsiderata kiel unu tuto. Se apartigeblaj komponantoj de la verko ne estas derivitaj el la Programo, kaj sencas uzi ilin kiel sendependajn kaj apartajn verkojn, tiam ĉi tiu Permesilo ne koncernas tiujn komponantojn en la okazoj kiam vi distribuas ilin kiel apartajn verkojn. Sed kiam vi distribuas tiujn samajn komponantojn kiel parton de tuto estanta verko bazita sur la Programo, tiam la distribuado de tiu tuto obeu la regulojn de ĉi tiu Permesilo, kaj la rajtoj akirataj de la pluaj koncesiuloj surbaze de ĉi tiu Permesilo etendiĝas ĝis la plena tuto, inklude ĉiujn ties partojn, sendepende tion, kiu aŭtoris ilin. Do, la motivo de ĉi tiu §2 ne estas akiri aŭ kontesti viajn la rajtojn je verko kiun vi aŭtoras; la celo estas realigi la rajton determini la manieron distribui la derivitajn aŭ kolektivajn verkojn bazitajn sur la Programo. Simpla kunesto de alia verko, ne bazita sur la Programo, apud la Programo (aŭ apud verko bazita sur la Programo) sur unu sama datumportilo memora aŭ distribua ne etendas la kondiĉojn de ĉi tiu Permesilo sur tiun alian verkon. §3. Vi rajtas reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de la Programo (aŭ de verko bazita sur la Programo, laŭ §2) en celkodo aŭ en formo de plenumebla programo laŭ la reguloj de §§1 kaj 2 ĉi-supre, kondiĉe ke vi ankaŭ plenumas iun el la sekvaj postuloj: 1. la ekzempleron akompanu la responda kompleta fontoteksto en komputile legebla formo, distribuenda laŭ la reguloj de §§1 kaj 2 ĉi-supre, sur datumportilo kutime uzata por interŝanĝi programaron; aŭ 2. la ekzempleron akompanu skribita oferto, valida por almenaŭ 3 jaroj, disponigi al ajna tria partio, kontraŭ pago ne pli granda ol via kosto de fizika transmeto, ekzempleron de kompleta responda komputile legebla fontoteksto distribuenda laŭ la reguloj de §§1 kaj 2 ĉi-supre, sur datumportilo kutime uzata por interŝanĝi programaron; aŭ 3. la ekzempleron akompanu la de vi ricevita informo pri distribuado de la responda fontoteksto. (Tiu opcio validas nur okaze de nekomerca distribuado kaj nur se vi ricevis la programon en celkodo aŭ en formo de plenumebla programo, akompanitan de tia oferto laŭ §3.b de ĉi tiu Permesilo.) La fontoteksto de verko estas tiu ĝia formo, kiu plej oportunas por modifado. La kompleta fontoteksto de plenumebla verko estas ĉiuj fontotekstoj de ĉiuj komponantaj moduloj, plus ĉiuj dosieroj difinantaj interfacojn, plus la skriptoj uzataj por regi tradukadon kaj instaladon de la plenumebla programo. Tamen, per speciala escepto, en la distribuata fontoteksto povas foresti ĉio normale kundistribuata (ĉu en formo de fontoteksto aŭ kiel plenumebla programo) por la bazaj komponantoj (programlingva tradukilo, operaciuma kerno ktp) de la operaciumo per kiu ruliĝas la plenumebla programo – krom se tia komponanto mem apartenas al la plenumebla programo. Se distribuado de la verko en formo de plenumebla programo aŭ celkodo okazas per atingebligo por kopiado el difinita loko, tiam disponigo de egala atingeblo por kopii fontotekston el la sama loko plenumas la postulon pri liverado de la fontoteksto, eĉ malgraŭ ke la tria partio ne estas devigata kopii la fontotekston kun la celkodo. §4. Vi ne rajtas reprodukti, modifi, subkoncesii aŭ distribui la Programon alie ol laŭ la malimplicaj reguloj de ĉi tiu Permesilo. Ĉia provo alimaniere reprodukti, modifi, subkoncesii aŭ distribui la Programon estas nevalida kaj aŭtomate estingas ĉiujn viajn rajtojn donitajn per ĉi tiu Permesilo. Tamen la rajtoj de la partioj ricevintaj de vi ekzemplerojn de la Programo aŭ rajtojn laŭ ĉi tiu Permesilo plu validas, dum ili mem observas la kondiĉojn de la Permesilo. §5. Ne estas postulate ke vi akceptu ĉi tiun Permesilon, ĉar vi ĝin ne subskribis. Tamen nenio alia rajtigas vin modifi aŭ distribui la Programon aŭ verkojn el ĝi derivitajn. Tiajn agojn malpermesas la leĝo, krom se vi akceptas la Permesilon. Tial, se vi modifas aŭ distribuas ekzemplerojn de la Programo (aŭ de verko bazita sur la Programo), vi per tio indikas vian akcepton de la rajtigo per la Permesilo fari tion, kaj la akcepton de ĉiuj ĝiaj kondiĉoj kaj reguloj pri reprodukto, distribuado kaj modifado de la Programo aŭ de verkoj sur ĝi bazitaj. §6. Ĉiufoje kiam vi pludistribuas la Programon (aŭ verkon bazitan sur la Programo), la ricevanto aŭtomate ricevas permeson reprodukti, distribui aŭ modifi la Programon laŭ la kondiĉoj kaj reguloj de ĉi tiu Permesilo. Vi ne rajtas aldoni iajn ajn kromajn limigojn je la rajtoj de la ricevanto provizitaj per ĉi tiu Permesilo. Vi ne responsas pri obeigo de triaj partioj al ĉi tiu Permesilo. §7. Se, sekve de juĝa decido, aŭ de plendo pri rompo de patenta rajto, aŭ pro alia kaŭzo (ne nepre ligita al la patenta juro), vi trafas sub devigon (ĉu per juĝa decido, kontrakto aŭ alie), kiu kontraŭas al la kondiĉoj de ĉi tiu Permesilo, tio ne rajtigas vin malobei la kondiĉojn de ĉi tiu Permesilo. Se vi ne povas distribui plenumante kaj la kondiĉojn de ĉi tiu Permesilo, kaj viajn aliajn koncernajn devigojn, tiam vi neniel povas ĝin distribui. Ekzemple, se patenta permesilo malebligas al la subkoncesiuloj, akirintaj ekzemplerojn de la Programo rekte de vi aŭ per tria partio, ĝin senhonorarie pludistribui, tiam vi nur povas rezigni pri distribuado de la Programo. Se iu postulo de ĉi tiu paragrafo iĝas nevalida aŭ neplenumebla ĉe estiĝo de iuj specialaj cirkonstancoj, aplikiĝu la resto de ĉi tiu paragrafo sen tiu postulo. Ĉi tiu paragrafo aplikiĝas plene {post la ĉeso de tia cirkonstanco aŭ} [8] se malestas tiaj cirkonstancoj. Ne estas celo de ĉi tiu §7 instigi vin rompi patentojn aŭ aliajn pretendojn je proprieto aŭ kontesti validon de tiaj pretendoj; la sola celo estas protekti la integron de la sistemo de distribuado de libera programaro, sistemo funkcianta per publikaj permesiloj. Multaj homoj malavare kontribuis al la kreo de riĉa gamo da programaro distribuata per tiu sistemo, fidante je ĝia konsekvenca aplikado; la rajto elekti la sistemon de distribuado de programverko apartenas al la aŭtoro / donanto, kaj ne koncesiulo ĝin altrudu. La intenco de ĉi tiu §7 estas klare prezenti, kiajn konsekvencojn celas estigi la ceteraj partoj de ĉi tiu Permesilo. §8. Se distribuadon kaj/aŭ uzadon de la Programo en iuj landoj limigas patentoj aŭ interfacoj kovritaj per aŭtorrajto, la praposedanto de la aŭtorrajto, metanta la Programon sub la kondiĉojn de ĉi tiu Permesilo, rajtas malimplice limigi la teritorion de distribuado de la Programo, ekskludante tiajn landojn, tiel ke la distribuado estu permesita nur en aŭ inter la landoj ne tuŝitaj per tia limigo. En tia okazo la koncerna limigo estu rigardata kiel unu el la kondiĉoj de ĉi tiu Permesilo. §9. Laŭbezone «Free Software Foundation» rajtas publikigi reviziitajn kaj/aŭ novajn versiojn de la Ĝenerala Publika Permesilo. Tiaj versioj konservos la bazajn principojn de ĉi tiu versio, sed povas diferenci en detaloj, responde al novaj problemoj aŭ situacioj. Ĉiu versio ricevas sian propran numeron. Se la Programo indikas, ke ĝi estas submetita al ĉi tiu Permesilo en ties difinita versinumero «aŭ ajna posta versio» («any later version»), tiam vi rajtas, laŭplaĉe, sekvi aŭ la kondiĉojn kaj regulojn de la indikita versio, aŭ tiujn de ajna pli malfrua versio publikigita de «Free Software Foundation». Se la Programo ne indikas versinumeron, vi rajtas elekti iun ajn version iam ajn publikigitan de «Free Software Foundation». §10. Se vi volas uzi partojn de la Programo en aliaj programoj, kies distribuaj kondiĉoj diferencas, skribe petu permeson de la aŭtoro. Por programaro kies aŭtorrajton tenas «Free Software Foundation», petu permeson de «Free Software Foundation»; iam ĝi faras esceptojn pri tio. La decidojn de «Free Software Foundation» motivas du celoj: konservi la liberon de ĉiu verko derivita el nia libera programaro, kaj – ĝenerale – helpi kunhavigon kaj reuzon de programaro. Malgarantiilo §11. Ĉar la Programo estas koncesiata senpage, al ĝi aplikiĝas nenia garantio, kiom tion permesas la koncerna leĝo. Krom se alio estas malimplice indikita en skriba formo, la tenantoj de la aŭtorrajto kaj/aŭ aliaj partioj disponigas la Programon «tia, kia ĝi estas» («as is») sen ia ajn garantio, nek esprimita nek implica, interalie sen la implica garantio pri surmerkatigeblo, aŭ taŭgeco por konkreta uzo. La tuta risko koncerne la kvaliton kaj funkcikapablon de la programo estas via. Se la programo montriĝos difekta, vi portos la kostojn de ĉiuj necesaj servoj, riparo aŭ korekto. §12. Neniokaze, krom se alion postulas aplikebla leĝo aŭ skribita interkonsento, neniu tenanto de la aŭtorrajto aŭ alia partio rajtigita modifi kaj/aŭ pludistribui la Programon laŭ la ĉi-supraj permesoj, ne responsos al vi pro la damaĝoj, inklude ĝeneralajn, specialajn, akcidentajn aŭ malrektajn, rezultantaj el uzo aŭ maleblo uzi la Programon (interalie, perdon aŭ difekton de datumoj, aŭ perdojn suferitajn de vi aŭ de triaj partioj, aŭ nekapablo de la Programo kunlabori kun iuj ajn aliaj programoj) – eĉ se tiaj tenanto aŭ alia partio estis avertitaj pri la eblo de tiaj damaĝoj. Fino de la reguloj kaj kondiĉoj Aldono: Kiel apliki tiujn regulojn al viaj novaj programoj Se vi verkas novan programon kaj volas fari ĝin kiel eble plej uzebla por la socio, la plej bona maniero atingi tion estas fari ĝin libera, kaj tiam ĉiu povos ĝin pludistribui kaj modifi laŭ la kondiĉoj de ĉi tiu Permesilo. Tiucele, aldonu al la programo la sekvajn avizojn. Plej sekure estas meti ilin komence de ĉiu fonta dosiero, por plej klare averti pri malesto de garantioj; kaj ĉiu dosiero enhavu almenaŭ la linion kun la aŭtorrajta signo kaj referencon al la plena teksto de la avizo: Copyright © This program is free software; you Ĉi tiu verko estas libera programo; can redistribute it and/or modify vi povas ĝin pludistribui kaj/aŭ it under the terms of the GNU modifi je la kondiĉoj de la GNUa General Public License as published Ĝenerala Publika Permesilo, eldonita by the Free Software Foundation; de «Free Software Foundation», laŭ either version 2 of the License, or la versio 2 de tiu Permesilo aŭ, se (at your option) any later version. vi preferas, ajna posta versio. This program is distributed in the Ni distribuas ĉi tiun programon hope that it will be useful, but esperante ke ĝi estos utila, tamen WITHOUT ANY WARRANTY; without even SEN IA AJN GARANTIO, i.a. sen la the implied warranty of implica garantio pri SURMERKATIGEBLO MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A aŭ TAŬGECO POR IU KONKRETA CELO. PARTICULAR PURPOSE. See the GNU Pliajn detalojn vidu en la GNUa General Public License for more Ĝenerala Publika Permesilo. details. You should have received a copy of Ekzemplero de la GNUa Ĝenerala the GNU General Public License Publika Permesilo devas esti along with this program; if not, liverita al vi kun ĉi tiu programo; write to the se vi ĝin ne ricevis, turnu vin al Free SoftwareFoundation, Inc., 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 USA Krome, indiku kiel eblas vin kontakti per la reta aŭ papera poŝto. Se la programo estas dialoga, zorgu ke ĝi eligu mallongan avizon, kiel la ĉi-suba ekzemplo, ĉe startigo en la interaga reĝimo: Gnomovido, versio 69. Aŭtorrajto © Gnomovido estas distribuata SEN IA AJN GARANTIO; por vidigi detalojn tajpu «show w». Tio estas libera programo, kaj bonvenas ĝia distribuado laŭ certaj kondiĉoj; por vidigi detalojn tajpu «show c». La proponitaj komandoj «show w» kaj «show c» devus surekranigi la koncernajn partojn de la Ĝenerala Publika Permesilo. Kompreneble, ili povas havi aliajn nomojn; ili eĉ povas esti musklakoj aŭ menueroj – io ajn konvena al via programo. Se necesas, vi devas ankaŭ ricevi de via dunganto (se vi estas dungita programisto) aŭ eventuale de reprezentanto de via lernejo [9] skriban malpretendon je la aŭtorrajto. Vi povas uzi ĉi-suban modelon, konvene ŝanĝinte la nomojn: La firmao «ABCĈ» per ĉi tio rezignas pri ĉiaj proprietaj rajtoj je la programo «Gnomovido» (faranta pasaĵojn por tradukiloj) verkita de Pro Gramisto. , la 1an de aprilo 3001 Mag Nato, Prezidanto Ĉi tiu Ĝenerala Publika Permesilo malebligas inkludigi vian programon en proprietan programaron. Se via programo estas biblioteko da subprogramoj, vi eble juĝos pli utila permesi bindi proprietajn aplikaĵojn kun la biblioteko. Se vi volas tion, anstataŭ ĉi tiun Permesilon uzu la GNUan Ĝeneralan Publikan Permesilon Bibliotekan. Notoj de la tradukinto [1] Lastatempe FSF preferas nomi tiun permesilon ne «biblioteka» sed «malplia» aŭ «reduktita» (GNU Lesser General Public License); ĉe tio la angla siglo restas la sama (LGPL). [2] Distribui programon: disponigi atingon al ekzemplero de programo en ajna formo por reproduktado [4], interalie per la Reto, vendo, ludono, pruntedono ktp. [3] Anglalingve temas pri «copyright», kaj «kopirajto» ja ekzistas en Esperanto; tamen la termino «aŭtorrajto» ŝajnas iom preferata. – La angla teksto estas iom malklara: kiu iĝas la tenanto de la aŭtorrajto, ĉu nepre FSF aŭ eventuale iu alia, ekz-e la aŭtoro mem? La gramatiko de ĉi tiu loko pensigas ke temas pri transdono de la aŭtorrajto al FSF; sed en la postaj rekomendoj ni vidas modelan ekzemplon Gnomovido, versio 69. Aŭtorrajto © Aŭ eble «ni» estas ne FSF sed «oni»? [4] La originalo ĉiam parolas pri «copying», tamen en la aŭtorrajta juro la jura termino estas «reprodukti»: Reproduktado de programo estas farado de unu aŭ pli ol unu ekzempleroj de la programo sur ajna datumportilo, inklude registradon de la programo en komputilan memoron. [5] La Usona juro ebligas patenti certajn programojn (Software Patents). [6] Proprieta rajto je programo estas la ekskluziva rajto plenumi kaj/aŭ permesi plenumi la sekvajn agojn: * publikigi programon; * reprodukti programon, plene aŭ parte, en ajna formo; * distribui la programon; * modifi la programon (inklude tradukon en aliajn lingvojn); * kaj aliajn agojn menciitajn en la koncerna leĝo. [7] «derivative work under copyright law», termino de la Usona leĝo. [8] La teksto intervinkula en la originalo malestas, sed estus memtrudiĝanta en la responda teksto rusa (kaj enestas en la rusa traduko). [9] Postulo de Usona leĝo. Sed ekz-e en Ruslando nur la dunganto povas aŭtomate ricevi la aŭtorrajton je via verko, kaj nur je verko ofice komisiita al vi (krom se la dunga kontrakto antaŭvidis alion). Tradukproblemoj Ĉi tio estas mia unua teksto jura, kaj super ĉio la originalo estas en fremda lingvo. Pri la senco de kelkaj lokoj mi havas dubojn. En §11 The entire risk as to the quality and PERFORMANCE of the program is with you. La tuta risko koncerne la kvaliton kaj FUNKCIKAPABLON de la programo estas via. {Normale PERFORMANCE signifus «rendimento», sed la kunteksto ŝajnas postuli funkcikapablon, kiel en la traduko germana (Leistungsfähigkeit); cetere mi atendus ĝin unualoke, kaj nur poste zorgus pri kvalito.} En §12 including any GENERAL, SPECIAL, INCIDENTAL OR CONSEQUENTIAL damages damaĝoj, inklude ĜENERALAJN, SPECIALAJN, AKCIDENTAJN aŭ MALREKTAJN {Mi tradukis «laŭvorte», sen bone kompreni kio estas tiuj «specialaj damaĝoj» ktp; la rusa traduko ĉi tie parolas pri «ĝeneralaj (ĉu sumaj?), realaj, antaŭvideblaj kaj malrektaj damaĝoj»; la germana traduko, pri «allgemeiner oder spezieller Schäden, Schäden durch Seiteneffekte (Nebenwirkungen) oder Folgeschäden»; la ceteraj tradukoj, same papage kiel mi.} (garantio pri) surmerkatigeblo tiel mi tradukis «merchantability». En la germana traduko, «Marktreife»; ruse, proksimume, «var/ec/o, var/esto, var/statuso»; france «commercialisation». fortunes-eo-20020729/KOPIADO.x0000644000175000017500000005705107517715204016550 0ustar garabikgarabik00000000000000 Note about this translation of GNU General Public License This is an unofficial translation of the GNU General Public License into Esperanto. It was not published by the Free Software Foundation, and does not legally state the distribution terms for software that uses the GNU General Public License – only the original English text of the GNU GPL does that. However, we hope that this translation will help Esperanto speakers understand the GNU General Public License better. Avizo pri cxi tiu traduko de la GNUa Gxenerala Publika Permesilo Cxi tiu esperantigo de la «GNUa Gxenerala publika permesilo» ne estas oficiala. Gxin ne publikigis «Free Software Foundation» kaj gxi ne estas jura dokumento determinanta kondicxojn por distribuado de programaro laux la «GNUa Gxenerala Publika Permesilo» – nur la originala anglalingva teksto validas por tio. Tamen espereble la traduko helpos la Esperanto-parolantojn pli bone kompreni la enhavon de la «GNUa Gxenerala publika permesilo». You can find the official text of La oficialan tekston de la GNUa the GNU General Public License at Gxenerala Publika Permesilo vidu cxe http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html Translated by Sergei B. Pokrovsky. Elangligis Sergio Pokrovskij. GNU General Public License / GNUa Gxenerala Publika Permesilo Esperantigo de la versio 2 (Junio 1991) Copyright © 1989, 1991, Free Software Foundation Inc. 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 Usono Cxiu rajtas reprodukti kaj disvastigi nesxangxitajn kopiojn de cxi tiu Permesilo; sed sxangxi gxin oni ne rajtas. Antauxparolo La pliparto de la permesiloj pri uzo de programo celas limigi vian liberon gxin kunhavigi kaj modifi. Male, la GNUa Gxenerala Publika Permesilo celas garantii vian liberon kunhavigi kaj modifi liberan programaron – certigi ke la programaro estu libera por cxiuj uzantoj. Cxi tiu Gxenerala Publika Permesilo validas por pliparto da programaro de Free Software Foundation (la Fondajxo de Libera Programaro) kaj por multaj aliaj programoj kies auxtoroj volas gxin uzi. (Por alia parto de la programaro de Free Software Foundation validas, anstatauxe, «GNU Library General Public License», la GNUa Gxenerala Publika Permesilo Biblioteka [1].) Ankaux vi povas apliki gxin al viaj programoj. Kiam ni parolas pri liberaj programoj, ja temas pri libero, ne pri prezo. Niaj Gxeneralaj Publikaj Permesiloj estas faritaj por disponigi al vi la liberon * distribui [2] ekzemplerojn de liberaj programverkoj (kaj postuli pagon por ili, se vi volas); * ricevi la fontotekstojn aux povi preni ilin, se vi deziras; * modifi la programojn aux uzi pecojn el ili en novaj liberaj programoj; * kaj scii ke vi rajtas fari tiojn. Por protekti viajn rajtojn ni devas enkonduki limigojn kiuj malebligu al iu ajn rifuzi al vi tiujn rajtojn aux proponi al vi cedi ilin. Tiuj limigoj esprimigxas en certaj devigoj por vi, se vi distribuas ekzemplerojn de programo aux se vi modifas ilin. Ekzemple, se vi distribuas ekzemplerojn de tia programo, cxu senpage aux kontraux pago, vi devas pludoni al la ricevantoj cxiujn rajtojn je gxi, kiujn vi havas. Vi devas certigi ke ankaux la novaj posedantoj ricevu aux povu havigi al si la fontotekstojn. Kaj vi devas informi ilin pri la kondicxoj, por ke ili sciu siajn rajtojn. Ni protektas viajn rajtojn en du pasxoj: 1. {ni} rezervas {al ni} la auxtorrajton [3] je la programoj, kaj 2. ni disponigas al vi cxi tiun Permesilon, kiu donas al vi juran eblon reprodukti [4], distribui kaj/aux modifi la programojn. Krome, por protekti la auxtorojn kaj nin mem, ni sciigas al cxiuj ke estas nenia garantio pri la libera programaro. Personoj akirintaj programon modifitan per tria partio sciu, ke ili ricevis ne la originalon, kaj tial la problemoj kauxzitaj de triapartiaj sxangxoj ne kompromitu la reputacion la originala auxtoro. Fine, cxiun liberan programon konstante minacas programa patento [5]. Ni malvolas ke perantoj de libera programo individue akiru patenton je gxi, per tio fakte farante la programon proprieta [6]. Por malebligi tion ni klarigis, ke patento estu koncesiita al cxies ajn libera uzo – aux tute ne estu koncesiita. Nun sekvas la precizaj kondicxoj pri reproduktado, distribuado kaj modifado. La kondicxoj pri reproduktado, distribuado kaj modifado laux la GNUa Gxenerala Publika Permesilo §0. Cxi tiu Permesilo validas por ajna programo aux alia verko entenanta averton enmetitan de la posedanto de la auxtorrajto, dirantan ke gxi estas distribuebla laux la kondicxoj de cxi tiu Gxenerala Publika Permesilo. Cxi-sube «Programo» indikas cxian tian programon aux verkon, kaj «verko bazita sur la Programo» estas aux la Programo mem, aux ia ajn derivita verko laux la difino de la legxo pri la auxtorrajto [7]: t.e. verko entenata la Programon aux ties pecon, cxu modifitan aux ne, kaj/aux tradukitan en alian lingvon. (Cxi tie kaj sube la termino modifo kovras, senrezerve, tradukojn laux la plej gxenerala senco.) Cxi-sube vi indikas koncesiulon de la Permesilo. Cxi tiu Permesilo ne koncernas realigon de la ceteraj rajtoj, aliaj ol reproduktado, distribuado kaj modifado. Rulado de la Programo ne estas limigita, kaj ties eligajxo estas koncernata nur se gxia enhavo konstituas verkon bazitan sur la Programo (alie ol pro la fakto ke gxi estas rezulto de rulo de la Programo). Cxu tio validas aux ne, dependas de la funkcio de la Programo. §1. Vi rajtas sensxangxe reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de la fontoteksto de la Programo tia kia vi gxin ricevis, sur ajna datumportilo, kondicxe ke * cxiu ekzemplero havu klare videblan kaj tauxgan avizon pri la auxtorrajto (copyright notice) kaj malgarantiilon (disclaimer of warranty); * cxiuj avizoj pri cxi tiu Permesilo kaj malgarantiiloj restas netusxitaj; * kun la ekzemplero de la Programo la akiranto ricevu kopion de cxi tiu Permesilo. Vi rajtas fakturi la fizikan agon por liverado de ekzemplero de la Programo, kaj lauxvole vi rajtas oferti pagajn servojn garantiajn. §2. Vi rajtas modifi vian ekzemplerojn aux viajn ekzemplerojn de la Programo, aux ajnan ties pecon, tiel kreante verkon bazitan sur la Programo. Vi rajtas reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de tia verko laux la reguloj de §1, se vi ankaux plenumas cxiujn sekvajn kondicxojn: 1. la de vi modifitaj dosieroj enhavu bone videblan avizon ke vi sxangxis ilin, kaj la datojn de cxiuj sxangxoj; 2. distribuante aux publikigante ajnan verkon kiu tute aux parte entenas la Programon aux estas bazita sur la Programo aux ties parto, vi devas koncesii la rajtojn uzi tiun verkon al cxiu tria partio laux la kondicxoj de cxi tiu Permesilo, sen ajna koncesia pago, kaj la verko estu koncesiata kiel unu tuto; 3. se dum la normala uzmaniero de la modifita programo gxi dialoge legas komandojn, vi devas zorgi ke gxi, lancxite en la plej kutima maniero por dialoga uzo, eligu anoncon kiu entenu: * avizon pri la auxtorrajto; * malgarantiilon (aux male, informon ke vi provizas garantion); * permeson al la uzantoj plu distribui la Programon sub cxi tiuj kondicxoj, kaj indikon kiel la uzanto povas vidi kopion de cxi tiu Permesilo. (Escepto: se la Programo mem estas dialoga sed normale ne eligas tian anoncon, tiam ankaux por via derivita verko tia anonco ne estas deviga.) Tiuj postuloj rilatas al la modifita verko konsiderata kiel unu tuto. Se apartigeblaj komponantoj de la verko ne estas derivitaj el la Programo, kaj sencas uzi ilin kiel sendependajn kaj apartajn verkojn, tiam cxi tiu Permesilo ne koncernas tiujn komponantojn en la okazoj kiam vi distribuas ilin kiel apartajn verkojn. Sed kiam vi distribuas tiujn samajn komponantojn kiel parton de tuto estanta verko bazita sur la Programo, tiam la distribuado de tiu tuto obeu la regulojn de cxi tiu Permesilo, kaj la rajtoj akirataj de la pluaj koncesiuloj surbaze de cxi tiu Permesilo etendigxas gxis la plena tuto, inklude cxiujn ties partojn, sendepende tion, kiu auxtoris ilin. Do, la motivo de cxi tiu §2 ne estas akiri aux kontesti viajn la rajtojn je verko kiun vi auxtoras; la celo estas realigi la rajton determini la manieron distribui la derivitajn aux kolektivajn verkojn bazitajn sur la Programo. Simpla kunesto de alia verko, ne bazita sur la Programo, apud la Programo (aux apud verko bazita sur la Programo) sur unu sama datumportilo memora aux distribua ne etendas la kondicxojn de cxi tiu Permesilo sur tiun alian verkon. §3. Vi rajtas reprodukti kaj distribui ekzemplerojn de la Programo (aux de verko bazita sur la Programo, laux §2) en celkodo aux en formo de plenumebla programo laux la reguloj de §§1 kaj 2 cxi-supre, kondicxe ke vi ankaux plenumas iun el la sekvaj postuloj: 1. la ekzempleron akompanu la responda kompleta fontoteksto en komputile legebla formo, distribuenda laux la reguloj de §§1 kaj 2 cxi-supre, sur datumportilo kutime uzata por intersxangxi programaron; aux 2. la ekzempleron akompanu skribita oferto, valida por almenaux 3 jaroj, disponigi al ajna tria partio, kontraux pago ne pli granda ol via kosto de fizika transmeto, ekzempleron de kompleta responda komputile legebla fontoteksto distribuenda laux la reguloj de §§1 kaj 2 cxi-supre, sur datumportilo kutime uzata por intersxangxi programaron; aux 3. la ekzempleron akompanu la de vi ricevita informo pri distribuado de la responda fontoteksto. (Tiu opcio validas nur okaze de nekomerca distribuado kaj nur se vi ricevis la programon en celkodo aux en formo de plenumebla programo, akompanitan de tia oferto laux §3.b de cxi tiu Permesilo.) La fontoteksto de verko estas tiu gxia formo, kiu plej oportunas por modifado. La kompleta fontoteksto de plenumebla verko estas cxiuj fontotekstoj de cxiuj komponantaj moduloj, plus cxiuj dosieroj difinantaj interfacojn, plus la skriptoj uzataj por regi tradukadon kaj instaladon de la plenumebla programo. Tamen, per speciala escepto, en la distribuata fontoteksto povas foresti cxio normale kundistribuata (cxu en formo de fontoteksto aux kiel plenumebla programo) por la bazaj komponantoj (programlingva tradukilo, operaciuma kerno ktp) de la operaciumo per kiu ruligxas la plenumebla programo – krom se tia komponanto mem apartenas al la plenumebla programo. Se distribuado de la verko en formo de plenumebla programo aux celkodo okazas per atingebligo por kopiado el difinita loko, tiam disponigo de egala atingeblo por kopii fontotekston el la sama loko plenumas la postulon pri liverado de la fontoteksto, ecx malgraux ke la tria partio ne estas devigata kopii la fontotekston kun la celkodo. §4. Vi ne rajtas reprodukti, modifi, subkoncesii aux distribui la Programon alie ol laux la malimplicaj reguloj de cxi tiu Permesilo. Cxia provo alimaniere reprodukti, modifi, subkoncesii aux distribui la Programon estas nevalida kaj auxtomate estingas cxiujn viajn rajtojn donitajn per cxi tiu Permesilo. Tamen la rajtoj de la partioj ricevintaj de vi ekzemplerojn de la Programo aux rajtojn laux cxi tiu Permesilo plu validas, dum ili mem observas la kondicxojn de la Permesilo. §5. Ne estas postulate ke vi akceptu cxi tiun Permesilon, cxar vi gxin ne subskribis. Tamen nenio alia rajtigas vin modifi aux distribui la Programon aux verkojn el gxi derivitajn. Tiajn agojn malpermesas la legxo, krom se vi akceptas la Permesilon. Tial, se vi modifas aux distribuas ekzemplerojn de la Programo (aux de verko bazita sur la Programo), vi per tio indikas vian akcepton de la rajtigo per la Permesilo fari tion, kaj la akcepton de cxiuj gxiaj kondicxoj kaj reguloj pri reprodukto, distribuado kaj modifado de la Programo aux de verkoj sur gxi bazitaj. §6. Cxiufoje kiam vi pludistribuas la Programon (aux verkon bazitan sur la Programo), la ricevanto auxtomate ricevas permeson reprodukti, distribui aux modifi la Programon laux la kondicxoj kaj reguloj de cxi tiu Permesilo. Vi ne rajtas aldoni iajn ajn kromajn limigojn je la rajtoj de la ricevanto provizitaj per cxi tiu Permesilo. Vi ne responsas pri obeigo de triaj partioj al cxi tiu Permesilo. §7. Se, sekve de jugxa decido, aux de plendo pri rompo de patenta rajto, aux pro alia kauxzo (ne nepre ligita al la patenta juro), vi trafas sub devigon (cxu per jugxa decido, kontrakto aux alie), kiu kontrauxas al la kondicxoj de cxi tiu Permesilo, tio ne rajtigas vin malobei la kondicxojn de cxi tiu Permesilo. Se vi ne povas distribui plenumante kaj la kondicxojn de cxi tiu Permesilo, kaj viajn aliajn koncernajn devigojn, tiam vi neniel povas gxin distribui. Ekzemple, se patenta permesilo malebligas al la subkoncesiuloj, akirintaj ekzemplerojn de la Programo rekte de vi aux per tria partio, gxin senhonorarie pludistribui, tiam vi nur povas rezigni pri distribuado de la Programo. Se iu postulo de cxi tiu paragrafo igxas nevalida aux neplenumebla cxe estigxo de iuj specialaj cirkonstancoj, aplikigxu la resto de cxi tiu paragrafo sen tiu postulo. Cxi tiu paragrafo aplikigxas plene {post la cxeso de tia cirkonstanco aux} [8] se malestas tiaj cirkonstancoj. Ne estas celo de cxi tiu §7 instigi vin rompi patentojn aux aliajn pretendojn je proprieto aux kontesti validon de tiaj pretendoj; la sola celo estas protekti la integron de la sistemo de distribuado de libera programaro, sistemo funkcianta per publikaj permesiloj. Multaj homoj malavare kontribuis al la kreo de ricxa gamo da programaro distribuata per tiu sistemo, fidante je gxia konsekvenca aplikado; la rajto elekti la sistemon de distribuado de programverko apartenas al la auxtoro / donanto, kaj ne koncesiulo gxin altrudu. La intenco de cxi tiu §7 estas klare prezenti, kiajn konsekvencojn celas estigi la ceteraj partoj de cxi tiu Permesilo. §8. Se distribuadon kaj/aux uzadon de la Programo en iuj landoj limigas patentoj aux interfacoj kovritaj per auxtorrajto, la praposedanto de la auxtorrajto, metanta la Programon sub la kondicxojn de cxi tiu Permesilo, rajtas malimplice limigi la teritorion de distribuado de la Programo, ekskludante tiajn landojn, tiel ke la distribuado estu permesita nur en aux inter la landoj ne tusxitaj per tia limigo. En tia okazo la koncerna limigo estu rigardata kiel unu el la kondicxoj de cxi tiu Permesilo. §9. Lauxbezone «Free Software Foundation» rajtas publikigi reviziitajn kaj/aux novajn versiojn de la Gxenerala Publika Permesilo. Tiaj versioj konservos la bazajn principojn de cxi tiu versio, sed povas diferenci en detaloj, responde al novaj problemoj aux situacioj. Cxiu versio ricevas sian propran numeron. Se la Programo indikas, ke gxi estas submetita al cxi tiu Permesilo en ties difinita versinumero «aux ajna posta versio» («any later version»), tiam vi rajtas, lauxplacxe, sekvi aux la kondicxojn kaj regulojn de la indikita versio, aux tiujn de ajna pli malfrua versio publikigita de «Free Software Foundation». Se la Programo ne indikas versinumeron, vi rajtas elekti iun ajn version iam ajn publikigitan de «Free Software Foundation». §10. Se vi volas uzi partojn de la Programo en aliaj programoj, kies distribuaj kondicxoj diferencas, skribe petu permeson de la auxtoro. Por programaro kies auxtorrajton tenas «Free Software Foundation», petu permeson de «Free Software Foundation»; iam gxi faras esceptojn pri tio. La decidojn de «Free Software Foundation» motivas du celoj: konservi la liberon de cxiu verko derivita el nia libera programaro, kaj – gxenerale – helpi kunhavigon kaj reuzon de programaro. Malgarantiilo §11. Cxar la Programo estas koncesiata senpage, al gxi aplikigxas nenia garantio, kiom tion permesas la koncerna legxo. Krom se alio estas malimplice indikita en skriba formo, la tenantoj de la auxtorrajto kaj/aux aliaj partioj disponigas la Programon «tia, kia gxi estas» («as is») sen ia ajn garantio, nek esprimita nek implica, interalie sen la implica garantio pri surmerkatigeblo, aux tauxgeco por konkreta uzo. La tuta risko koncerne la kvaliton kaj funkcikapablon de la programo estas via. Se la programo montrigxos difekta, vi portos la kostojn de cxiuj necesaj servoj, riparo aux korekto. §12. Neniokaze, krom se alion postulas aplikebla legxo aux skribita interkonsento, neniu tenanto de la auxtorrajto aux alia partio rajtigita modifi kaj/aux pludistribui la Programon laux la cxi-supraj permesoj, ne responsos al vi pro la damagxoj, inklude gxeneralajn, specialajn, akcidentajn aux malrektajn, rezultantaj el uzo aux maleblo uzi la Programon (interalie, perdon aux difekton de datumoj, aux perdojn suferitajn de vi aux de triaj partioj, aux nekapablo de la Programo kunlabori kun iuj ajn aliaj programoj) – ecx se tiaj tenanto aux alia partio estis avertitaj pri la eblo de tiaj damagxoj. Fino de la reguloj kaj kondicxoj Aldono: Kiel apliki tiujn regulojn al viaj novaj programoj Se vi verkas novan programon kaj volas fari gxin kiel eble plej uzebla por la socio, la plej bona maniero atingi tion estas fari gxin libera, kaj tiam cxiu povos gxin pludistribui kaj modifi laux la kondicxoj de cxi tiu Permesilo. Tiucele, aldonu al la programo la sekvajn avizojn. Plej sekure estas meti ilin komence de cxiu fonta dosiero, por plej klare averti pri malesto de garantioj; kaj cxiu dosiero enhavu almenaux la linion kun la auxtorrajta signo kaj referencon al la plena teksto de la avizo: Copyright © This program is free software; you Cxi tiu verko estas libera programo; can redistribute it and/or modify vi povas gxin pludistribui kaj/aux it under the terms of the GNU modifi je la kondicxoj de la GNUa General Public License as published Gxenerala Publika Permesilo, eldonita by the Free Software Foundation; de «Free Software Foundation», laux either version 2 of the License, or la versio 2 de tiu Permesilo aux, se (at your option) any later version. vi preferas, ajna posta versio. This program is distributed in the Ni distribuas cxi tiun programon hope that it will be useful, but esperante ke gxi estos utila, tamen WITHOUT ANY WARRANTY; without even SEN IA AJN GARANTIO, i.a. sen la the implied warranty of implica garantio pri SURMERKATIGEBLO MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A aux TAUxGECO POR IU KONKRETA CELO. PARTICULAR PURPOSE. See the GNU Pliajn detalojn vidu en la GNUa General Public License for more Gxenerala Publika Permesilo. details. You should have received a copy of Ekzemplero de la GNUa Gxenerala the GNU General Public License Publika Permesilo devas esti along with this program; if not, liverita al vi kun cxi tiu programo; write to the se vi gxin ne ricevis, turnu vin al Free SoftwareFoundation, Inc., 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 USA Krome, indiku kiel eblas vin kontakti per la reta aux papera posxto. Se la programo estas dialoga, zorgu ke gxi eligu mallongan avizon, kiel la cxi-suba ekzemplo, cxe startigo en la interaga regximo: Gnomovido, versio 69. Auxtorrajto © Gnomovido estas distribuata SEN IA AJN GARANTIO; por vidigi detalojn tajpu «show w». Tio estas libera programo, kaj bonvenas gxia distribuado laux certaj kondicxoj; por vidigi detalojn tajpu «show c». La proponitaj komandoj «show w» kaj «show c» devus surekranigi la koncernajn partojn de la Gxenerala Publika Permesilo. Kompreneble, ili povas havi aliajn nomojn; ili ecx povas esti musklakoj aux menueroj – io ajn konvena al via programo. Se necesas, vi devas ankaux ricevi de via dunganto (se vi estas dungita programisto) aux eventuale de reprezentanto de via lernejo [9] skriban malpretendon je la auxtorrajto. Vi povas uzi cxi-suban modelon, konvene sxangxinte la nomojn: La firmao «ABCCx» per cxi tio rezignas pri cxiaj proprietaj rajtoj je la programo «Gnomovido» (faranta pasajxojn por tradukiloj) verkita de Pro Gramisto. , la 1an de aprilo 3001 Mag Nato, Prezidanto Cxi tiu Gxenerala Publika Permesilo malebligas inkludigi vian programon en proprietan programaron. Se via programo estas biblioteko da subprogramoj, vi eble jugxos pli utila permesi bindi proprietajn aplikajxojn kun la biblioteko. Se vi volas tion, anstataux cxi tiun Permesilon uzu la GNUan Gxeneralan Publikan Permesilon Bibliotekan. Notoj de la tradukinto [1] Lastatempe FSF preferas nomi tiun permesilon ne «biblioteka» sed «malplia» aux «reduktita» (GNU Lesser General Public License); cxe tio la angla siglo restas la sama (LGPL). [2] Distribui programon: disponigi atingon al ekzemplero de programo en ajna formo por reproduktado [4], interalie per la Reto, vendo, ludono, pruntedono ktp. [3] Anglalingve temas pri «copyright», kaj «kopirajto» ja ekzistas en Esperanto; tamen la termino «auxtorrajto» sxajnas iom preferata. – La angla teksto estas iom malklara: kiu igxas la tenanto de la auxtorrajto, cxu nepre FSF aux eventuale iu alia, ekz-e la auxtoro mem? La gramatiko de cxi tiu loko pensigas ke temas pri transdono de la auxtorrajto al FSF; sed en la postaj rekomendoj ni vidas modelan ekzemplon Gnomovido, versio 69. Auxtorrajto © Aux eble «ni» estas ne FSF sed «oni»? [4] La originalo cxiam parolas pri «copying», tamen en la auxtorrajta juro la jura termino estas «reprodukti»: Reproduktado de programo estas farado de unu aux pli ol unu ekzempleroj de la programo sur ajna datumportilo, inklude registradon de la programo en komputilan memoron. [5] La Usona juro ebligas patenti certajn programojn (Software Patents). [6] Proprieta rajto je programo estas la ekskluziva rajto plenumi kaj/aux permesi plenumi la sekvajn agojn: * publikigi programon; * reprodukti programon, plene aux parte, en ajna formo; * distribui la programon; * modifi la programon (inklude tradukon en aliajn lingvojn); * kaj aliajn agojn menciitajn en la koncerna legxo. [7] «derivative work under copyright law», termino de la Usona legxo. [8] La teksto intervinkula en la originalo malestas, sed estus memtrudigxanta en la responda teksto rusa (kaj enestas en la rusa traduko). [9] Postulo de Usona legxo. Sed ekz-e en Ruslando nur la dunganto povas auxtomate ricevi la auxtorrajton je via verko, kaj nur je verko ofice komisiita al vi (krom se la dunga kontrakto antauxvidis alion). Tradukproblemoj Cxi tio estas mia unua teksto jura, kaj super cxio la originalo estas en fremda lingvo. Pri la senco de kelkaj lokoj mi havas dubojn. En §11 The entire risk as to the quality and PERFORMANCE of the program is with you. La tuta risko koncerne la kvaliton kaj FUNKCIKAPABLON de la programo estas via. {Normale PERFORMANCE signifus «rendimento», sed la kunteksto sxajnas postuli funkcikapablon, kiel en la traduko germana (Leistungsfähigkeit); cetere mi atendus gxin unualoke, kaj nur poste zorgus pri kvalito.} En §12 including any GENERAL, SPECIAL, INCIDENTAL OR CONSEQUENTIAL damages damagxoj, inklude GxENERALAJN, SPECIALAJN, AKCIDENTAJN aux MALREKTAJN {Mi tradukis «lauxvorte», sen bone kompreni kio estas tiuj «specialaj damagxoj» ktp; la rusa traduko cxi tie parolas pri «gxeneralaj (cxu sumaj?), realaj, antauxvideblaj kaj malrektaj damagxoj»; la germana traduko, pri «allgemeiner oder spezieller Schäden, Schäden durch Seiteneffekte (Nebenwirkungen) oder Folgeschäden»; la ceteraj tradukoj, same papage kiel mi.} (garantio pri) surmerkatigeblo tiel mi tradukis «merchantability». En la germana traduko, «Marktreife»; ruse, proksimume, «var/ec/o, var/esto, var/statuso»; france «commercialisation». fortunes-eo-20020729/proverbaro0000644000175000017500000027431507426706022017376 0ustar garabikgarabik00000000000000Abelujon ne incitu, amason ne spitu % Afabla vorto pli atingas ol forto % Agrabla estas gasto, se ne longe li restas % Ao maljuna ne estas oportuna % Ao tro matura ne estas plezura % Akiro kaj perdo rajdas duope % Akvo bolas, murmuras, sed fine i kuras % Akvo kaj pano servas al sano % Akvo kura -- akvo pura % Akvo silenta subfosas la bordon % Akvo trankvila estas akvo danera % Akvon senmovan kovras putrao % Al amiko nova ne fidu sen provo % Al bona asisto iras mem la besto % Al evalo donacita oni buon ne esploras % Al iu besto plaas ia nesto % Al iu frato lian parton % Al iu konvenas, kio al li apartenas % Al iu sanktulo apartan kandelon % Al iu sia propra estas arma kaj kara % Al iu sinjoro estu lia honoro % Al Dio plau, sed sur diablon ne krau % Al Dio servu, diablon rezervu % Al du sinjoroj samtempe oni servi ne povas % Al farun' malbonspeca ne helpos la spico % Al feliulo e koko donas ovojn % Al fi' kuirita jam akvo ne helpos % Al glacio printempa kaj al amiko tro nova ne fidu % Al grandaj sinjoroj grandaj honoroj % Al hundo bastono -- al hom' leciono % Al kavo senfunda topado ne helpas % Al kokino la ovo lecionojn ne donu % Al koro penetro per okula fenestro % Al kuko kaj kaso iam venas amaso % Al la afero % Al la buo de "oni" neniu povas ordoni % Al la fio ne instruu naarton % Al la malamik' en kuro faru ponton kun plezuro % Al la papero ne mankas tolero % Al li ne mankas defendo kontra ofendo % Al loko dolora ni manon etendas -- al loko arma okulojn ni sendas % Al malriulo infanoj ne mankas % Al malriulo ovo kiel al riulo bovo % Al malsaulo ne helpas admono, nur bastono % Al mono kaj forto humilias la sorto % Al pec' pecon algluas, kiu neston konstruas % Al porko Dio kornojn ne donas % Al posedanto de metio mankas nenio % Al promeso oni ne kredas -- kredu, kiu posedas % Al protekto kaj forto helpas la sorto % Al sklavo mon' ne estas savo -- li iam restas sklavo % Al tiu io cedas, kiu monon posedas % Al venko rajto venas, se in forto subtenas % Al vi ne plais sitelo, laboru per martelo % Al vi oni predikas, kaj nin oni pikas % Alia tempo, aliaj moroj % Alia urbo, alia moro % Aliaj domoj, aliaj homoj % Aliaj tempoj, aliaj moroj % Aliajn gvidas, kaj mem ne vidas % Alian ne malladu, vin mem ne apladu % Aliloka ielo estas sama ielo % Almozoj ne malriigas % Almozpetanto sinena restas kun sako malplena % Alpremi iun al muro % Altan arbon batas la fulmo % Amaso da fianoj, sed la usta ne venas % Amaso da mono kaj titolo de barono % Amba floroj de samaj valoroj % Ameno diablon ne forpelas % Amikeco aparte, afero aparte % Amikeco aparte, ofico aparte % Amiko -- intimulo % Amiko de amiko estas anka amiko % Amiko en ojo kaj malojo % Amiko en ojo kaj ploro % Amiko estas kara, sed mi mem estas pli kara % Amiko estas kara, sed vero pli kara % Amiko fidela estas trezoro plej bela % Amikon karesu, sed kalkuli ne forgesu % Amikon montras malfelio % Amikon atu, malamikon ne batu % Amo estas forta, sed mono pli forta % Amo faras ion, mono ion % Amo kaj aluzo estas gefratoj % Amo kaj puno loas komune % Amo pli kora, disio pli dolora % Amo supermezura ne estas plezura % Amu Antonon, sed gardu vian monon % Amu domon novan kaj amikon malnovan % Amu edzinon plej kore, sed tenu in bonmore % Animo al paradizo deziras, sed pekoj retiras % Anka al ni la suno eklumos % Anka al nia nesto venos iam la festo % Anka diablo tondron suferos % Anka la lupon atingos la sorto % Anka por diablo tondro ekzistas % Ankora Dio ne dormas % Ankora la ezoko ne estas sur la hoko % Ankora la gajno ne estas en la mano % Ankora multe vi kuros, is vi alkuros % Ankora neniu evitis la sorton % Ankora neniu plais al iu % Anta io zorgu oficon -- plezuro atendos sian vicon % Anta la lango laboru la cerbo % Anta mortigo de urso ne vendu ian felon % Anta okuloj ne staras, doloron ne faras % Anta tima okulo potencias e kulo % Anta vespero ne estu fiera % Antae intencu kaj poste komencu % Antae kion vi devas, poste kion vi volas % Antaparolo liberigas de postparolo % Aperas prudento, kiam pasis la momento % Aprila vetero -- trompa aero % Apud plena manotablo iu estas tre afabla % Apud propra domo telisto ne telas % Aranite, ordigite % Arbaro adas, kampo vidas % Arbo krakanta venton ne timas % Atakis lin horo malsaa % Atakis teruro, ektremis la kruro % Atendi bonan veteron kaj laman kurieron % Atendi sur tero, is sekios la rivero % Atendis, atendis, is lin erko etendis % Atendis, meditis, is en tombon englitis % Atendu min anta la domo de mia pranepo % Atentu % Atesto de matureco % Atingi la vesperon de sia vivo % A io, a nenio % A festene, a malplene % A festo, a fasto % A kuseno sub ripo, a bato per vipo % A ministran postenon, a pundoman katenon % A plej ria stato, a plena malsato % Askultas prudente, kiu askultas atente % Askulti kiel inan predikon % Avarulo avaras, heredantoj malparas % Avarulo kaj porko estas bonaj post la morto. % Avarulo pagas duoble % Azen' al azeno riproas malsaon % Azenon komunan oni batas plej multe % Babilas, muelas, kion lango elpelas % Balaaon el korto eksteren ne elportu % Barakti kiel fio ekster la akvo % Barbo elkreskis, sed saon ne naskis % Barbo potenca, sed kapo sensenca % Barelo malplena sonas plej late % Bastono batas, bastono resaltas % Batadi kiel fio kontra glacio % Batadi la venton % Bataladi kontra la sorto % Batanto povas argumenti, batato devas silenti % Batita komprenas aludon % Bato de frato estas sen kompato % Bato de patrino ne longe doloras % Batu malbonulon, li vin flatos -- kisu, li vin batos % Bedarinde % Bedaro kaj agreno uldon ne kovras % Bela birdo % Bela celo por fabelo % Bela paro por altaro % Bela per vizao, sed ne bela per sao % Bela vizao estas duono da doto % Bela vizao, sed ne bela la sao % Belaj rakontoj el trans la montoj % Beleco hodia estas, morga ne restas % Beleco logas, virto apogas % Belecon taksas ne okulo sed koro % Bezono estas plej forta ordono % Birdo kantas la sia beko % Birdo petolas, kiom i volas % Blindulo kartojn ludi ne devas % Bojas hundido, ar tiel faras la hundo % Bojas hundido, kiel i adas de hundoj % Bojas hundo sen puno e kontra la suno % Bona estas domo nova kaj amiko malnova % Bona estas fremdlando, sed aliaj tie lou % Bona estas Romo, sed tro malproksima de nia domo % Bona famo sin trenas testude, malbona kuras rapide % Bona gloro pli valoras ol oro % Bona ideo venas post la pereo % Bona kaporalo revas esti generalo % Bona puno por malbona peno % Bona stato saigas, malbona malsaigas % Bona vino al la fino % Bonaj infanoj gepatrojn feliigas, malbonaj ilin entombigas % Bonaj kalkuloj, bonaj kunuloj % Bone kreskas la herbo, sed evalo jam mortis % Bone sukcesu, sed anka nin ne forgesu % Bone tiu sidas, al kiu la sorto ridas % Bonfaron oni facile forgesas % Bongusta peco longe ne atendas % Bono farita ne estas perdita % Bono posedata ne estas atata % Bovidon mi atendis, infanon Dio sendis % Bovo prenita, koko donita kaj -- kvita % Brava batalanto kontra plado bolanta % Brava homo en sia domo % Bravulo kontra muo, sed muo kontra bravulo % Brogita e sur akvon blovas % Bruligi al si la lipharojn % Bruo potenca, nula esenco % Buas la lupo, oni anka in buos % Butonumi iun malvaste % Celi anseron, trafi aeron % Celis paseron, trafis anseron % Cent jarojn silentis kaj subite sin prezentis % Certao kaj leo, kiel amen en preo % Certe, kiel duoble du kvar % Cindrulino % asao asanton ne atendas % e botisto la uo estas iam kun truo % e l' frea faro % e la tagio % e mastro telisto la servantoj ne telas % e plej granda fido memoru pri perfido % e stomako malsata ne kapricas palato % e tablo malplena babilo ne fluas % e tro entila ekstero mankas sincero % e vesto velura suferas stomako % e vulpoj iam naskias nur vulpoj % erpi akvon per kribrilo % esis esti vino, sed vinagro ne fariis % ia dono estas bono % ie estas varme, sed hejme plej arme % io dependas de "se" kaj "kiam" % io estas por li kiel polvero sur la tero % io havas finon % io havas sian "sed" kaj "se" % io sia estas plej arma % io supermezura estas terura % io tagas, kio venas % io transmara estas arma kaj kara % ion novan oni atas, malnovan oni forbatas % ion rigardi tra sia persona vitro % irka sanktuloj diabloj vagas % irkaflatadi kaj irkaflirtadi iun % iu "li" havas sian "i" % iu "tial" havas sian "kial" % iu abomenao trovas sian adoranton % iu angulo kun sia sanktulo % iu barono havas sian kapricon % iu besto zorgas pri sia nesto % iu eraro estas kulpo % iu estis junulo, iu estis pekulo % iu familio havas sian kriplulon % iu havas sian guston % iu havas sian kaitan mizeron % iu havas sian propran guston % iu havas sian aron % iu havas sian vermon % iu iras, kiel sa' al li diras % iu klopodu nur en sia metio, tiam al la urbo mankos nenio % iu komenco estas malfacila % iu kreas sian forton, iu foras sian sorton % iu manas, kiel li aranas % iu mano al si altiras % iu medalo du flankojn posedas % iu mezuras aliajn la sia mezurilo % iu morga havas sian zorgon % iu persono kun sia bezono % iu por si -- por iuj Di' % iu por si mem estas la plej kara % iu propran saon posedas % iu provas, kion li povas % iu sezono kun sia bono % iu sin direktas, kiel la kap' al li diktas % iu sin gvidas, kiel li vidas % iu tajloro havas sian tranmanieron % iu vivas la sia prudento kaj sento % iu vulpo sian voston ladas % iuj enterigitoj estas plenaj de meritoj % iuj milionoj konsistas el milonoj % iun demandu, sed mem al vi komandu % Danci anta iu sur piedoj kaj manoj % Danci kiel kato irka poto % Danci la ies fajfilo % Dancu diabloj, sed ne en mia arbaro % Dando el rea hundejo % Danera estas bovo antae, evalo malantae, kaj malsaulo de iuj flankoj % Danero sieas, al Dio ni preas -- danero esas, ni Dion forgesas % De atendo kaj espero pereis multaj sur la tero % De bona vorto lango ne doloras % De edzio tro malfrua orfoj naskias % De elekto tro multa plej malbona rezulto % De fremda dento ni doloron ne sentas % De fremda groo irias la poo % De guto post guto disfalas granito % De kantado senpaga doloras la goro % De kiu la kulpo, por tiu la puno % De l' koro spegulo estas la okulo % De la buo is la manoj estas granda interspaco % De la manoj is lipoj la sup' elveriis % De la volo la ordono pli efikas ol bastono % De legado sen atento ne riias la prudento % De lia vivo arano estas trinko kaj mano % De majesta is ridinda estas nur unu pao % De malbona afo estas bona e tufo % De malgranda kandelo forbrulis granda kastelo % De malriula mano ni guston ne scias % De mano malriula ni guston ne scias % De nehavanto e reo nenion ricevos % De parolo is faro estas tre malproksime % De peko kaj mizero estas plena la tero % De plendo kaj ploro ne forias doloro % De pli da suko ne malbonias la kuko % De rigardo tro alta malsanias okulo % De sama koloro, de sama valoro % De semo putra venas frukto ne nutra % De senpripensa rekomendo venas ploro kaj plendo % De superfluo malbonias la uo % De afo senlana e lanero tagas % De tro da pano venas malsano % De tro multa scio krevas la kranio % De unu bovo oni du felojn ne deiras % De unu bovo oni du felojn ne iras % De vorto entila ne doloras la lango % De zorgoj, ne de jaroj, blankias la haroj % Dek fojojn mezuru, unu fojon detranu % Deko da pekoj -- unu la puno % Demando ne kostas, demando ne devigas % Demeti de si la antikvan Adamon % Dentoj mordas la langon, tamen amba sin amas % Depost tempo nememorebla % Detruita is la fundo de l' fundamento % Deziri al iu amason da mono kaj titolon de barono % Deziri al iu ion bonan % Deziro kaj inklino ordonon ne obeas % Deziro tre granda, sed mankas la forto % Deziru sincere, vi atingos libere % Deziru, ne deziru -- ordon' estas, iru % Diablo ne iam unu pordon sieas % Diablo ercon ne komprenas, vokite li venas % Difekton de naturo ne kovros veluro % Dio al vi donis, por ke vi povu doni % Dio batas, Dio kompatas % Dio donis buon, Dio donos manon % Dio donis infanon, Dio donos por i panon % Dio donis kaj benis, sed diablo forprenis % Dio donis oficon, Dio donas kapablon % Dio donis oficon, Dio donas prudenton % Dio donis tagon, Dio donos manon % Dio donis, Dio prenis % Dio uste faras, neniam eraras % Dio kompatu % Dio longe paciencas, sed severe rekompencas % Dio manon donacis, sed la dentoj agacas % Dio ne perfidas, se homo Lin fidas % Dio ne ricevis, diablo forlevis % Dio orfojn ne forgesas % Dio punas la la fortoj % Dio puni deziras, li la saon fortiras % Dio scias bone pri niaj bezonoj % Dion fidu, sed senfare ne sidu % Dion kolerigis, homojn ridigis % Dion ladu kaj diablon apladu % Diri al iu nudan veron % Diri la puran veron % Diris kaj foriris % Dirite, farite % Diron oni neas, skribo ne pereas % Disputo kredigas, sed ne certigas % Disputoj kondukas al malpaco % Disputu komence -- vi ne malpacos en fino % Disputu pri io, sed sen garantio % Dole miri al iu la lipojn % Donacetoj subtenas amikecon % Donaco nesincera estas donaco infera % Donacon reprenu kaj mian vivon ne venenu % Donado de almozoj neniam malriigas % Doni al iu la baton de morto % Doni la finofaran baton % Doni la tonon % Doni lecionon de moroj % Doni ovon, por ricevi bovon % Donu al krudulo plezuron, li ne scios mezuron % Donu fingron al avidulo, li tutan manon postulas % Dorloti serpenton sur sia brusto % Dormus leporo, se i ason ne timus % Doto koron ne varmigas % Drai fojnon % Drinku tutajn tagojn, sed kontrolu viajn agojn % Dronanto domon proponas, savito e brikon ne donas % Dronanto e herbeton kaptas avide % Droni en detaloj % Du botoj faras paron % Du kontra unu prezentas armeon % Du manoj faras ion, sed unu nenion % Du militas -- tria profitas % Du mortojn vi ne havos, de unu vi vin ne savos % Du sinjoroj en unu bieno, du mastrinoj e unu kameno -- neniam vivas sen reciproka malbeno % Dubo gardas kontra risko % Dum la manado venas apetito % Ebrieco pasas post dormo, malsaeco neniam % Ebriulon kaj malsaulon oni ne juas % E bagatelo povas servi al celo % E blinda kokino povas trovi grajnon % E e kokino trovias propra inklino % E el sub la tero aperas la vero % E en Parizo herbo ne farias cerbo % E guto malgranda, konstante frapante, traboras la monton granitan % E inter piuloj ne mankas pekuloj % E kaprino plaas, se la doto sufias % E kiu plej bone pafas, tamen iam maltrafas % E kontra pastra prediko trovias kritiko % E kvar piedoj de evalo in ne savas de falo % E malgranda muo ne estas sen buo % E malsaulon sperto instruos % E monstron admiras, kiu ame deliras % E muo sentas, kiam vi in turmentas % E najtingalo ne estas sen galo % E per dola kuko vi min ne allogos % E pinglo povas koron trapiki % E plej bonan ipon malbonigas la ventoj % E plej granda malbono al bono kondukas % E plej nigra bovino donas lakton nur blankan % E plej ruza vulpo en kaptilon falas % E por plej terura tago venas vespero % E por pomo putranta trovias amanto % E signo ne restis, kie urbo estis % E sur la suno trovias makuloj % E tipo estos bela, se vi in ornamos % E tono verdias, se i longe ne movias % E vulpo plej ruza fine estas kaptata % Edzigu filon, kiam vi volas -- edzinigu filinon, kiam vi povas % Edzio la koro, la la kvanto da oro % Edzio najbara garantias de eraro % Edzio pro amo flamanta al la sako sonanta % Edzio tro momenta estas longapenta % Edzin' admirata -- edzo malsata % Edzino pli elveras per funelo, ol edzo enveras per sitelo % Edzo edzinon ladas, edzino edzon apladas % Edzo kaj edzino -- iela difino % Edzo kaj edzino estas nur unu % Eksalte senhalte % Eksplodema kiel pulvo % Eksplodis kiel pulvo % Ekster via ofico estas ekster via vico % Ekstere honoro, interne doloro % Ekzameni ne devigas preni % Ekzemplo proponas, sed ne ordonas % Ekzistas ezoko, ke fietoj ne dormu % Ekzistas ezoko, por ke fietoj ne dormu % El aero al tero % El du malbonoj pli malgrandan elektu % El flamo sin eltiris, en fajron eniris % El fremda ledo oni tranas lare % El fremda poo oni pagas facile % El kanto oni vortojn ne eletas % El klara ielo tondro ekbatis % El la bu' multaj vortoj eliras, sed ne iuj ion diras % El la farao fariis kao % El la mizero oni devas fari virton % El la neceseco oni devas fari virton % El la poo al la buo % El la sama buo li blovas varmon kaj malvarmon % El lia mano iu monero elglitas % El malgrandaj akveroj farias grandaj riveroj % El malplena telero vane erpas kulero % El multaj milonoj farias milionoj % El post la arbo li estas bravulo % El sama tero devenas, saman sukon entenas % Elbatadi ies sojlon % Elektadis sen fino, edziis kun porkino % Elektu edzinon la deveno kaj ne la mieno % Eliri sen frakaso el granda embaraso % Elmeti la okulon kaj vidi nulon % Elmetu mielon, muoj alflugos % Elpeli iun el la mondo de la vivuloj % Eltrinki per unu tiro % Elveri sur iun sian koleron % Eminenta uldanto -- malbona paganto % En abelujon ne blovu % En akvo malklara oni fikaptas facile % En amaso e morto estas pli gaja % En arbaro sidas kaj arbojn ne vidas % En arbaro sidis kaj arbojn ne vidis % En bona horo % En bona ordo tra la pordo % En buo Biblio, en koro malpio % En eesto amata, en forest' insultata % En iu ao devas kreski la sao % En iu angulo alia postulo % En iu brusto estas sia gusto % En iu kranio estas sia opinio % En iu kranio regas aparta opinio % En iu malbono estas iom da bono % En iu objekto trovias difekto % En iu transloio estas parto de ruinio % En dom' de pendigito pri nuro ne parolu % En felio ne fieru, en malfelio esperu % En fremda okulo ni vidas ligneron, en nia ni trabon ne vidas % En fremda tegmento li flikas truon kaj en propra ne vidas la fluon % En fremdan vazon ne ovu la nazon % En infano vidias, kia homo farios % En infero loante, kun diabloj ne disputu % En juneco logas, en maljuneco tedas % En juneco ni petas, en maljuneco foretas % En kompanio e morto facilias % En la bona malnova tempo % En la propra sia domo iu estas granda homo % En la tago de la sankta Neniamo % En la triada semajno % En landoj transmaraj estas oraj arbaroj % En luma tago % En malfacila horo e gro' estas valoro % En malsata familio mankas harmonio % En mizero e saulo estas malsaa % En nomo de l' ielo, sed pro bono de l' felo % En plej alta mizero al Dio esperu % En propra angulo iu estas fortulo % En puton ne krau, ar vi trinki bezonos % En sia afero iu juu libere % En sia angulo li estas bravulo % En sia dometo li estas atleto % En sia korto iu kok' estas forta % En erco kaj ludo ofte sidas aludo % En trankvila vetero iu remas sen danero % En unu sako du katoj, iam mordoj kaj gratoj % En via malica regalo vin atendas anka pokalo % Enbati al si en la kapon % Enbatii % Enpakiu kaj foriu % Enpremi en la teron % Enpremi iun en funelon % Enskribu en vian memoron % Enspezo postulas elspezon % Envia moko sukceson ne detruas % Esperis flaton -- ricevis baton % Espero kaj pacienco kondukas al potenco % Espero logas, espero mensogas % Espero panon ne donas % Espero postulas oferon % Estas afoj, estos lano % Estas tubero en la afero % Esti anelo inter homoj, sed satano en la domo % Esti bone enskribita e iu % Esti en granda embaraso % Esti en Romo kaj ne vidi la Papon % Esti en sia elemento % Esti en situacio sen eliro % Esti inter martelo kaj amboso % Esti sub la uo (de sia edzino) % Estinta amiko estas plej danera malamiko % Estintaj amikoj plej kruele malpacas % Estis la tempo, ni ne komprenis -- pasis la tempo, la sa' al ni venis % Estro ne malsatas % Estu apo la la kapo % Estu saa homo en via propra domo % Estu sinjoro de via vorto % Fabeloj por infanoj % Facile estas danci, se la felio kantas % Fadeno iras, kien kudrilo in tiras % Fajro provas la oron, mizero la koron % Fajron estingas akvo, pekon pardono % Falinton iu atakas % Falis el mano -- prenu satano % Famo kredon allogas, sed tre ofte mensogas % Famo late krias, iuj ekscias % Famo ne flugas, se kazo ne estas % Faras rabon kaj telon, por oferi al Dio kandelon % Fari al iu bonan lavon % Fari al iu predikon pri moroj % Fari al iu ursan kareson % Fari apladon sur la vangon % Fari el iu arkon % Fari el muo elefanton % Farita -- elstrekita % Farita ne refarios % Farita via faro, nun adia, mia kara % Faro farinton rekomendas % Faru hodia, kion vi povas -- morga vi eble okazon ne trovos % Faru vian aferon, Dio zorgos ceteron % Fasto kaj preo riecon ne donas % Felio fierigas, malfelio saigas % Felio hodia karesas, morga forgesas % Felio kaj rio envion elvokas % Felio leon ne konas % Felio leon ne obeas, subite naskias, subite pereas % Felio venas gute, malfelio venas flue % Felio vezike sin levas, sed balda falas kaj krevas % Felion oni ne heredas nek cedas % Fendita ligno facile ekbrulas % Festeno kaj aso kaj da uldoj amaso % Festotaga laboro estas sen valoro % Fianiis -- por iam ligiis % Fianio ne estas edzio % Fianon de l' sorto difinitan forpelos nenia malhelpo % Fidanta al vorto atendas is morto % Fiera mieno -- kapo malplena % Fiereco venas anta la falo % Filo konfesis -- patro forgesis % Finita kaj glatigita % Fino bona, io bona % Fio granda naas profunde % Fio ne iras, sed hoko in tiras % Fio pli granda malgrandan englutas % Fio scias pri nao anka sen via sao % Fio sen vino estas veneno % Fio seras dronon, homo seras bonon % Fio seras profundon, homo seras abundon % Fio volas nai % Flamiema kiel ligno rezina % Fleksu arbon dum ia juneco % Flugema kiel vento % Fluidao sen difino, nek vinagro nek vino % Fluis sur lipoj, sed en buon ne trafis % For de l' okuloj, for de la koro % For el la manoj -- for el kalkulo % For konscienco, venos potenco % For! Forigu lin % Fordoni anseron, por ricevi paseron % Fordormi la okazon % Foresto de ofendo estas plej bona defendo % Forfluu infano kune kun la bano % Foru feron dum i estas varmega % Foriris bovido, revenis bovo % Formanis en merkredo, ne seru en vendredo % Formeti en arivon % Formeti is la grekaj kalendoj % Formeti la aferon en la keston de forgeso % Forportu vian pakaon kaj havaon % Forsavis sian korpon kaj animon % Forte sidas, kiu Dion fidas % Fortoj leporaj, kaj kapricoj sinjoraj % Forveturis azenido kaj revenis azeno % Forveturis malsaa, revenis nur pli aa % France saa, angle sovaa % Fremda animo estas abismo sen limo % Fremda doloro ne kondukas al ploro % Fremda korpo ne doloras % Fremda malfelio instruas % Fremda mano havas bonan guston % Fremda medito estas kaita % Fremda mizero -- ridinda afero % Fremda mizero ne estas sufero % Fremda spesmilo estas sen utilo % Fremdan dorson bastoni -- anka sian doni % Fremdan vundon kaas vesto % Fremdlando objekton por speso donas, sed por in venigi, oni spesmilon bezonas % Frosto lin atakis % Frue leviu kaj frue edziu % Frukto malpermesita estas plej bongusta % Fungon englutis % Gardatan afon e lupo timas % Gardu kandelon por la nokto % Gardu min Dio kontra amikoj, kontra malamikoj mi gardos min mem % Gardu vin du baroj: lipoj kaj dentaroj % Gast' en tempo malusta estas tono sur brusto % Gasto havas akrajn okulojn % Gasto kiel fio balda farias malfrea % Gasto sen avizo estas agrabla surprizo % Gasto tro petata foriras malsata % Geamantoj sin pikas % Geedzoj en paco vivas en rea palaco % Granda doto kaj oro, sed mankas la koro % Granda estas la mondo, sed rifuon ne donas % Granda frakaso en malgranda glaso % Granda kranio, sed interne nenio % Granda nubo, eta pluvo % Granda nubo, malgranda pluvo % Granda ofico -- grandaj zorgoj % Granda parolisto estas duba faristo % Granda parolisto, malgranda faristo % Granda parolo, sed malgranda volo % Granda ipo bezonas profundon % Granda telero, malplena kulero % Grandaj malbonoj -- grandaj rimedoj % Griza barbo saon ne atestas % Groo parita neniam perdias % Groon telis -- ho telisto! milojn telis -- financisto % Guto malgranda, sed tonon i boras % emu kaj ploru, sed is fino laboru % entila kaj trankvila, kun koro el oro % i e ne tuas lian orelon % i estas akvo al lia muelilo % i estas al li tre bonvena % i estas ankora birdo sur la tegmento % i estas ankora malproksime en la kampo % i estas ankora pasero en aero % i estas ankora vortoj de orakolo % i estas kiel mustardo post la mano % i estas malpaco pri la rea palaco % i estas mustardo post la mano % i estas nek lakto, nek selakto % i estas nek viando, nek fio % i estas por mi ina scienco % i estas por mi makulo en la okulo % i estas por mi volapukao % i estu por vi al sano % i fariis por mi osto en la goro % i glitas de li kiel pizo de muro % i havas ankora signon de demando % i helpos kiel hirud' al mortinto % i iris al li preter la buon % i jam staras al mi en la goro % i ne eliris ankora el malproksima nebulo % i ne estas tiel facila, kiel laboro argila % i staras ankora malproksime en la kampo % i tuas lin, kiel akvo anseron % ibulo is morto restos ibulo % is la edzio i resanios % is la edzio venos resanio % oju kaj festenu, sed malriulojn subtenu % ustatempa vorto estas granda forto % Hakado de ligno donas lignerojn % Hakilo estas trana, sed ne cedas la brano % Hako post hako estas la plej efika atako % Havi e iu krediton kaj meriton % Havi iom da vaporo en la kapo % Havi la efan voon % Havi la orelojn sur usta loko % Havi laran konsciencon % Havi malprofiton % Havi orelojn sur usta loko % Havi varman lokon % Havi vinagron en la mieno % Havu poton malgrandan, sed mem estu granda % Hazardo estas malbona gardo % Hejma dometo estas kiel patrineto % Helpas krako kontra atako % Ho ve % Hodia al mi, morga al vi % Hodia festene, morga malplene % Hodia forto, morga morto % Hodia pagi vi devas, morga kredite ricevos % Hodia supre, morga malsupre % Hoko eksaltis, afero haltis % Hom' malesperas, Dio aperas % Homo bagatelema % Homo esperas, morto aperas % Homo fidas, felio decidas % Homo lernas la tutan vivon % Homo pafas, Dio trafas % Homo proponas, Dio disponas % Homo senpeka neniam ekzistis % Honoro ne donas, kion stomako bezonas % Horo matena estas horo bena % Hunda vivo % Hundo bojas la vojon, vento portas la bojon % Hundo bojas, homo vojas % Hundo bojas, pasanto vojas % Hundo bonrasa estas bona por aso % Hundo povas boji e kontra la reo % Iafoje oni devas okulon fermeti % Iele, iome, duone malbone % Ili estas en akordo, kiel peto kaj mordo % Ili vivas per unu animo en du korpoj % Ilo el oro tagas por iu laboro % Imiti grandsinjoron -- perdi balda la oron % Infana inklino restas is la fino % Infano ne krias, patrino ne scias % Infano telas ovon, grandaulo telas bovon % Infanoj kaj fioj voon ne havas % Infanon malbonigas ne petolado, sed malbona kamarado % Instruas mizero mani panon sen butero % Insulto ne algluias % Inter faro kaj rakonto staras meze granda monto % Inter fremdaj i estas edzino-anelo, kun la edzo i estas demono kruela % Inter generaloj parolu pri bataloj % Inter kornikoj ne konvenas predikoj % Inter la blinduloj reas la strabuloj % Inter la mano is la buo ofte disverias la supo % Inter lupoj kriu lupe % Inter miaj muroj estu miaj plezuroj % Inter pokalo kaj lipoj povas multe okazi % Interkonsento estas pli bona ol mono % Iom da malvero ne estas danero % Iras iu kruro la sia plezuro % Iri for en bona hor' % Jen havu % Jen kiaj ni estas % Jen staras la bovoj anta la monto % Ju cerbo pli prudenta, des lango pli silenta % Ju disputo pli forta, des pli multaj la vortoj % Ju homo pli fiera, des puno pli severa % Ju laboro pli publika, des pli granda la kritiko % Ju pli da aetantoj, des pli alta la prezo % Ju pli da babilado, des pli da pekado % Ju pli da bruo, des malpli da uo % Ju pli da donoj, des pli da amikoj % Ju pli da havo, des pli da pravo % Ju pli da honoro, des pli da laboro % Ju pli da uroj, des pli da suspekto % Ju pli frue, des pli certe -- ju pli volonte, des pli lerte % Ju pli granda bezono, des pli granda la prezo % Ju pli granda la deziro, des pli kara la akiro % Ju pli la infanoj bezonas, des pli Dio al vi donas % Ju pli malproksimen la vojo, des pli da larmoj % Ju pli oni babilas, des pli oni al si malutilas % Ju pli oni posedas, des pli oni avidas % Ju pli precizaj la kalkuloj, des pli fortika la amikeco % Jugo propravola ne estas malmola % Juanto decidas, kiel li vidas % Juanto devas havi du orelojn % Juo komencita pacion ne malhelpas % Juku la hato, sed ne sur mia korpo % Juneco ne scias, maljuneco ne povas % Juneco petolis, maljuneco malsatos % eti bastonon en la radon % eti perlojn anta la porkojn % eti polvon en la okulojn % uri kaj reuri % uri per la barbo de l' profeto % Kaldrono ridas pri poto kaj mem estas kota % Kalkuli muojn % Kalumniante konstante, oni e anelon nigrigas % Kapo estas por tio, ke i zorgu pri io % Kapo kun herbo, sen guto da cerbo % Kapo majesta, sed cerbo modesta % Kapo malsaa ne grizias nek kalvias % Kapo pekas, piedoj suferas % Kapoj diferencas, kranioj egalas % Kaprica fianino restos eterne fralino % Kapricoj de grandsinjoroj kaj multego da kreditoroj % Kaptu lin kiel forflugintan venton % Kapuo monaon ne faras % Kara estas dono en minuto de bezono % Kara estas ovo, kiam venas la Pasko % Karaktero olea % Karakteron al kanto donas la tono % Karesi al iu la barbon % Karesi kontra la haroj % Kastel' en aero -- malsato sur tero % Kau kiom vi povos, mensogo sin elovos % Kau malbenon kaj faru bonan mienon % Ke la lup' estu sata, kaj la af' ne tuata % Kelktempa eso ne estas forgeso % Kia ago, tia pago % Kia demando, tia respondo % Kia domao % Kia drapo, tia vesto % Kia estas la homo, tia estas lia nomo % Kia estas via laboro, tia estas via valoro % Kia fripono, tia bastono % Kia greno, tia pano % Kia la birdo, tia la kao % Kia la homo, tia lia nomo % Kia la kapo, tia la apo % Kia la poto, tia la kovrilo % Kia la semo, tia la rikolto % Kia naskiis, tia grandiis % Kia naskinto, tiaj naskitoj % Kia oni vin vidas, tia oni vin taksas % Kia pago, tia ago % Kia paroestro, tia paroo % Kia patrino, tia filino % Kia regalato, tia regalado % Kia reganto, tia servanto % Kia sono, tia resono % Kia sufloro, tia aktoro % Kia vivo, tia morto % Kiaj kolegoj, tiaj kutimoj % Kiam filino edziniis, multaj fianoj trovias % Kiam filino edziniis, multaj fianoj troviis % Kiam forto ordonas, leo pardonas % Kiam fratoj batalas, fremdulo ne eniu % Kiam havo malaperis, sao aperis % Kiam kato jam formanis, forpelado ne helpos % Kiam kato promenas, la musoj festenas % Kiam kreskas honoro, kreskas humoro % Kiam nokto vualas, iuj koloroj egalas % Kiam pasanto jam trinkis, li la puton insultas % Kiam pasis la ao, aperas la sao % Kiam sako mizeras, amo malaperas % Kiam vorto eliris, vi in jam ne retiros % Kie ajn rano iras, i iam maron sopiras % Kie dento doloras, tien iras la lango % Kie diablo ne povas, tien virinon li ovas % Kie estas harmonio, estas beno de Dio % Kie estas mielo, tie muoj ne mankas % Kie estas pano, ne mankas panpecetoj % Kie estas sufero, estas anka espero % Kie fumo levias, tie fajro trovias % Kie jukas, tie ni gratas % Kie uron vi adas, malbonon suspektu % Kie lumo ekzistas, anka ombro trovias % Kie maldike, tie rompias % Kie mi disponas, tie mi ordonas % Kie minaco, tie malpaco % Kie ne estas konsileble, tie ne estas helpeble % Kie pano estas, tie musoj ne mankas % Kie regas konkordo, regas ordo % Kie regas la forto, tie rajto silentas % Kie regas virino, malbona estas la fino % Kie sklav' regadon havas, tie mastro balda sklavas % Kie timo, tie honto % Kiel akirite, tiel perdite % Kiel li meritis, tiel li profitis % Kiel oni sternas, tiel oni dormas % Kiel oni vin taksas, tiel oni vin regalas % Kiel oni vin vidas, tiel oni vin taksas % Kiel oni, tiel e ni % Kien ajn mi pafas, io maltrafas % Kien kudrilo iras, tien fadenon i tiras % Kien vi vin turnos, ie malbone % Kies gasto mi estas, ties feston mi festas % Kio akorde ne sonas, tio rimon ne donas % Kio al mi sonis, tion mi resonas % Kio al unu donas forton, al alia donas morton % Kio aliloke promenos, al ni anka i venos % Kio bone aspektas, tion iu elektas % Kio doloras, pri tio ni ploras % Kio el la dentoj elsaltas, en la lipoj ne haltas % Kio en koro sidas, la vizao perfidas % Kio en la kapo, tio sur la lango % Kio estas bona por vi, estas bona por mi % Kio estas farita, estas sankciita % Kio estas lernita, ne estas perdita % Kio estis kaj pasis, tion tempo frakasis % Kio fariis, jam ne refarios % Kio iras el koro, venas al koro % Kio komenciis, tio anka finios % Kio konvenas al sciuro, ne konvenas al vulturo % Kio kostas malmulte, kostas plej kare % Kio mem ne venas, li per la dentoj in prenas % Kio mia, tio bona % Kio min ne tuas, kuu kiel kuas % Kio multe kostas, multe valoras % Kio pasis, ne revenos % Kio pasis, nin forlasis % Kio post la montoj kuas, tio nin neniom tuas % Kio servas por io, tagas por nenio % Kio tagas por somero, ne tagas por vintro % Kio tra l' dentoj travenis, tion la lipoj ne retenos % Kio tro ripozas, balda almozas % Kio vendias kaite, vendias plej profite % Kiom ajn oni penas, per forto plao ne venas % Kiom ajn vi penos, nenio elvenos % Kiom da homoj, tiom da gustoj % Kiom da juantoj, tiom da juoj % Kiom da kapoj, tiom da opinioj % Kiom da koroj, tiom da voloj % Kiom la koro deziras % Kion Dio ne donis, perforte ne postulu % Kion Dio ne donis, tion perforte ne seru % Kion fari? Kion jaroj ne donis, ofte minuto alportas % Kion koro portas, vizao raportas % Kion koro sentas, lango prezentas % Kion leo malpermesas, tio plai ne esas % Kion mem mi faras, tion ie mi flaras % Kion mi ne scias, tion mi ne envias % Kion mi ne sentas, pri tio mi silentas % Kion mi povas, tion mi elovas % Kion ni havas, por ni ne valoras -- kiam ni in perdis, ni ploras % Kion ni vere bezonas, Dio in donas % Kion oni volas, tion oni povas % Kion Parizo apladas, Berlino malladas % Kion rajtas leono, ne rajtas azeno % Kion saulo ne komprenas, ofte malsaa divenas % Kion sobreco deziras, ebrieco in diras % Kion vi ne perdis, tion ne seru % Kion vi pripenas, tio al vi venas % Kion vi semas, tion vi rikoltos % Kiso anta amaso estas kiso de Judaso % Kiso malsincera estas danera % Kiso publika estas kiso malamika % Kiu agas afable, vivas agrable % Kiu akceptas donacon, perdas la pacon % Kiu akvon evitas, droni ne timas % Kiu amas uon, amu anka enuon % Kiu amas honoron, amu laboron % Kiu amas la liton, ne akiros profiton % Kiu amas okulai, ne havas kion mai % Kiu adis unuan, anka adu la duan % Kiu askultas, kie li ne devas, tiu adas, kion li ne revas % Kiu avidas pli bonan, perdas plej bezonan % Kiu batas edzinon, tiu vundas sin mem % Kiu bati deziras, trovas bastonon % Kiu bojas, ne mordas % Kiu bone agas, timi ne bezonas % Kiu bone sidas, tiu lokon ne anu % Kiu bone miras, bone veturas % Kiu cedas al sia infano, in pereigas per propra mano % Kiu asas du leporojn, kaptas neniun % Kiu e l' vojo konstruas, tiun iu instruas % Kiu ion formanis en tago, malsatos vespere % Kiu ion senpripense parolas, ados tion, kion li ne volas % Kiu demandas, tiu ne eraras % Kiu devas, tiu elekti ne povas % Kiu devas, tiu povas % Kiu diras la veron, havas suferon % Kiu domaas groon, perdas la tutan poon % Kiu donacon prenas, tiu sin katenas % Kiu donas rapide, donas duoble % Kiu donis garantion, tiu pagu la uldon % Kiu dormas longe, vivas mallonge % Kiu edzias, tiu anias % Kiu elektas tro multe, ricevas nenion % Kiu entreprenis, tiu sin tenu % Kiu flatas al iu, plaas al neniu % Kiu forton ne havas, iam malpravas % Kiu fosas sub alia, falos mem en la foson % Kiu frapas, al tiu oni malfermas % Kiu fremdan avidas, propran forperdas % Kiu frue levias, facile riias % Kiu garantias, trankvilon ne scias % Kiu glutis tro multe, tiu agas tro stulte % Kiu groon ne honoras, e duongroon ne valoras % Kiu groon ne respektas, riecon ne kolektas % Kiu havas abelojn, havas mielon % Kiu havas bonan najbaron, havas bonan tagon % Kiu havas forton, havas rajton % Kiu havas la forton, havas la rajton % Kiu havas malican celon, ofte perdas sian propran felon % Kiu havas nenion, estas nenio % Kiu havas oron, havas honoron % Kiu hontas nenion, ne timas Dion % Kiu hundon mian batas, min mem ne tre atas % Kiu iras sperte, iras certe % Kiu iras trankvile, iras facile % Kiu jam havas, tiu pravas % Kiu kaon aranas, tiu in manas % Kiu kaon kuiris, tiu in manu % Kiu kapon posedas, kombilon jam trovos % Kiu kaptas tro vaste, konservas malmulte % Kiu koleras, tiu ne prosperas % Kiu koleras, tiu perdas % Kiu komencas juon, iras sub jugon % Kiu komencas tro frue, finas malfrue % Kiu komencis kuiri, ne forkuru de l' fajro % Kiu konsilas kaj rezonas, tiu helpon ne donas % Kiu konstante lokon anas, neniam sin aranas % Kiu kritikas kurae, mem agas malsae % Kiu kurae aliras, facile akiras % Kiu kutimis ion jui, nenie povas rifui % Kiu laboras kaj deziras, tiu akiras -- kiu mem ne penas, nenio al li venas % Kiu laboron evitas, bonon ne vidas % Kiu langon ne tenas, mem sin malbenas % Kiu leviis fiere, balda falos al tero % Kiu levis la piedon, devas ekpai % Kiu lin tuas, tiu lin sentas % Kiu ludas kun koto, malpurigas la manojn % Kiu lupo naskiis, vulpo ne farios % Kiu malmulte deziras, felion akiras % Kiu malmulton ne atas, multon ne meritas % Kiu manon al mi donas, tiu al mi ordonas % Kiu mem sin adoras, nenion valoras % Kiu mem sin gloras, malbone odoras % Kiu mem sin ladas, tiun neniu apladas % Kiu mensogas kutime, mensogas sentime % Kiu mensogis per unu vorto, ne trovos kredon is la morto % Kiu metion disponas, mizeron ne konas % Kiu minacas, tiu avertas % Kiu mizeron ne havis, mizeron ne konas % Kiu mordi ne povas, kisi ekprovas % Kiu multe babilas, al si mem malutilas % Kiu multe babilas, pensas malmulte % Kiu multe minacas, ne estas danera % Kiu multe parolas, malamikon konsolas % Kiu multe parolas, ne multe faras % Kiu multe profitas, anka perdon ne evitas % Kiu multon deziras, nenion akiras % Kiu naskiis sciuro, ne farios vulturo % Kiu ne akiras, kiam li povas, tiu poste deziras, sed jam ne retrovas % Kiu ne atentas la "se", tiu sentas la "ve" % Kiu ne estis kaporalo, ne estos generalo % Kiu ne konfidas, tiu ne bedaras % Kiu ne krimas, tiu ne timas % Kiu ne mensogas, tiu ne vendas % Kiu ne pekis, kiu ne eraris? Kiu ne petas, tiu ne ricevas % Kiu ne riskas, tiu ne gajnas % Kiu ne riskas, tiu ne havas % Kiu nenion valoras, plej multe sin gloras % Kiu neniun savis, malamikojn ne havas % Kiu neniun savis, malamikon ne havas % Kiu okazon forovas, in jam ne retrovas % Kiu panon donas, malsaton ne konas % Kiu pekis, tiu pagas % Kiu perdis la kapon, ne bezonas jam apon % Kiu pli frue venas, pli bonan lokon prenas % Kiu pli frue venas, pli frue muelas % Kiu por iuj laboras, pri si mem ne memoras % Kiu povas antavidi % Kiu pri telo silentas, tiu telon konsentas % Kiu promesojn faras, tiu ne avaras % Kiu prudenton ne havas, tiun sao ne savas % Kiu rabi eliras, ofte nuda revenas % Kiu regalas per tonoj, tiun oni dankas per bastonoj % Kiu resonis, tiu sin donis % Kiu riias, tiu fierias % Kiu rigardas ielon, maltrafas sian celon % Kiu ripetas abunde, lernas plej funde % Kiu rompis la glason, ordigu la kason % Kiu rompis, tiu pagu % Kiu saon ne havas, Dio lin savas % Kiu semas venton, rikoltos fulmotondron % Kiu sentas -- ploras, kiu vidas -- nur ridas % Kiu seras marcipanon, perdas sian panon % Kiu servas al iu, al si mem malutilas % Kiu sian langon katenas, Dio lin benas % Kiu sin enjungis, devas tiri % Kiu sin gardas, tiu sin savas % Kiu speson ne tenas, tiu al spesmilo ne venas % Kiu supren kraon etas, sian barbon al i submetas % Kiu teliston regalas, mem teliston egalas % Kiu uldojn estingas, riecon atingas % Kiu vitas, tiu profitas % Kiu timas bestaron, ne iru arbaron % Kiu trans muro askultas, tiun la muro insultas % Kiu tro alte svingas, nenion atingas % Kiu tro alten rigardon direktas, tiu tre balda okulojn difektas % Kiu tro bezonas, tiu leon ne konas % Kiu tro forte la manon svingas, nenion atingas % Kiu tro multe deziras, nenion akiras % Kiu tro pelas, nur malakcelas % Kiu tro rapide saltas, tiu balda haltas % Kiu tro sin pravigas, tiu mem sin kulpigas % Kiu venas plej frue, sidas plej ue % Kiu venis post la mano, restas sen mano % Kiu venis unue, muelas pli frue % Kiu vivas sen kalkulo, balda estos almozulo % Kiu vivas trankvile, vivas facile % Kiu vivos, tiu vidos % Kiu volas komerci, tiu saon bezonas % Kiu volas mensogi, devas bone memori % Kiu volas panon, ne dorlotu la manon % Kiun favoras la sorto, por tiu e koko estas ovoporta % Kiun felio subtenas, al tiu mem io venas % Kiun la sorto karesas, al tiu io sukcesas % Kiun la sorto karesos, tiu sukcesos % Kiun malojo ne turmentis, tiu ojon ne sentas % Kiun reo protektas, tiun ministro elektas % Kiun vesto ornamas, tiun homoj ekamas % Klopodi pri ies favoro estas pleje malsaa laboro % Klopodi sen limo per korpo kaj animo % Klopodo estas kun mono, sed sen i pli malbone % Knaba gusto kun forto daras is la morto % Knabon senfortan iuj batoj atingas % Koko krias fiere, sed ne danere % Kolera kiel cento da diabloj % Kolera kiel rabia hundo % Kolero montras malsaulon % Kolero pravecon ne donas % Komenca inklino daras is la fino % Komenci de Adamo % Komenci per Dio kaj fini per diablo % Komenci per flato kaj fini per bato % Komenciis mizero, i venas per pordo kaj fenestroj % Komenciis proceso, mono fluas sen eso % Komenco Aprila -- trompo facila % Komenco bona -- laboro duona % Komercisto estas asisto, li rigardas, kiu sin ne gardas % Komparo ne estas pruvo % Komplezema malsaulo estas pli danera ol malamiko % Konateco ne estas hereda % Konduki la dancojn % Konfido naskas konfidon % Konfidu, sed vidu % Konias birdo la flugo kaj homo la ago % Konias majstro la sia verko % Konkordo malgrandaon kreskigas, malkonkordo grandaon ruinigas % Konscienco senmakula estas kuseno plej mola % Konscienco trankvila estas bona dormilo % Konsento konstruas, malpaco detruas % Konservas e karbo la strukturon de l' arbo % Konsilojn iu donas, sed ne kiam oni bezonas % Konsilu kiu povas % Konsolias mizerulo, se li estas ne sola % Konstrui kastelojn en aero % Konstrui kastelon sur glacio % Konsumi sian antaan grason % Konsumi sian grenon anta ia maturio % Kontenteco estas pli bona ol rieco % Kontentigi iujn e anelo ne povas % Kontentigi la katon kaj kune la raton % Kontentulo estas pli felia, ol homo plej ria % Kontra bato senatenda ekzistas nenia defendo % Kontra iu malfacilo ekzistas konsilo % Kontra iu rimedo ekzistas rimedo % Kontra iu tedo ekzistas rimedo % Kontra doloro helpas bona humoro % Kontra faro farita ne helpas medito % Kontra forta mano la leo estas vana % Kontra homo fiera Dio estas severa % Kontra kalumnio helpas nenio % Kontra kalumnio ne povas batali e dio % Kontra lupo ne helpas kalkulo % Kontra malfelio ne defendas e rio % Kontra malfelioj baro ne ekzistas % Kontra muoj bravulo, kontra homoj timulo % Kontra neesto ne helpas protesto % Kontra nehavo e juo silentas % Kontra peko batalu, sed pekanton ne tuu % Kontra peko prediku, sed pekinton pardonu % Kontra tuta kohorto e Herkulo estas malforta % Kontra vesto malbona konspiras iu tono % Kontra volo de Dio helpos nenio % Kontrastari per iuj fortoj % Konu nin, atu nin % Korniko vundita propran voston timas % Koro plenias -- lango movias % Koro tro plena -- buo parolas % Korvo al korvo okulon ne pikas % Kovri la buon de sia konscienco % Kresko mamuta, sed sao liliputa % Krevis la vazo anta la nazo % Krii el la tuta goro % Kritiki estas facile, fari malfacile % Kriu e rake, sed kanti ne esu % Kudri per fluganta kudrilo % Kuiriston vaporo satigas % Kulo nenion valoras, sed ia piko doloras % Kun Dio vi iros ien, sen Dio nenien % Kun edzo plej malmola estas pli bone ol sola % Kun kiu vi festas, tia vi estas % Kun kiu vi kunias, tia vi farias % Kun konfido neniam rapidu % Kun la peko en mano % Kun sia tuta domo kaj havo % Kun sia tuta posedo kaj heredo % Kun urso promenu, sed pafilon prete tenu % Kun vero severa komercao forvelkos % Kune kaptite, kune punite % Kuradi kiel venenita muso % Kuraa homo en sia domo % Kuraa mieno anta propra kameno % Kurae li staras, kiam muro lin baras % Kurao ion atingas % Kurba estas la ligno, sed rekte i brulas % Kurbiadi kiel diablo en akvo benita % Kurbiu hoko la postuloj de l' loko % Kuri de sia propra korpo % Kutimo estas dua naturo % Kvalito bona ne bezonas admonon % Kvina rado e veturado % Kvitias servo per reservo % La "por" kaj la "kontra" % La "tuj" de sinjoroj estas multe da horoj % La afero estas plenumita % La afero havas tempon % La afero malsukcesis % La afero ne brulas % La afero ne iras glate % La afero ne staras sur pinto de ponto % La afero ne uras % La dorm' estas bona, se mankas la mono % La enigmo simple solvias % La felo tanadon ne valoras % La fino kronas la verkon % La forestanto iam estas malprava % La haroj disstarias % La haroj streias % La eto estas farita % La konscienco lin ne turmentas % La lango de virino estas ia glavo % La lastan el amaso atakas la hundo % La lipoj ne montru, kion manis la buo % La loto estas tirita % La ludo kandelon ne valoras % La lumo por vero ofte estas danero % La luno ne askultas, kiam hundo in insultas % La manota fio estas ankora en la rivero % La mano lin jukas % La morto ne distingas, iujn egale atingas % La morto ercon ne komprenas: oni in vokas, i venas % La muro havas orelojn % La parto plej vasta venos la lasta % La plej danera homo -- malbona in' en domo % La sama afero, sed kun la kapo al tero % La sigelo ankora ne estas metita % La tempo iam malkaas la veron % La tempo venos, ni ion komprenos % La tuta ludo ne valoras kandelon % La unua trovita % La vivo staras sur la karto % Laboro donas bonstaton, mallaboro malsaton % Laboro finita -- ripozo merita % Laboro fortigas, ripozo putrigas % Laboro homon nutras, sen laboro li putras % Laboro kaj pacienco kondukas al potenco % Laboro kondukos al honoro kaj oro % Laboro lacigas, sed akiro ojigas % Laboro ne estas leporo -- i haltos, ne forsaltos % Lang' estas mola kaj lavole petola % Langa vundo plej profunda % Lango miela, sed koro kruela % Lango nenion atingas, se in sao ne svingas % Larmo virina balda sekias % Larmoj pravecon ne pruvas % Larmoj uldon ne pagas % Lasi fali la manojn % La iuj leoj de la arto % La la agoj de l' homo estas lia nomo % La la frukto oni arbon ekkonas % Ladu belecon de l' maro, sed e rando de arbaro % Ladu la maron, sed restu sur tero % Ladu tagon nur vespere % Lavu tutan jaron, negro ne blankios % Lecionoj al profesoro estas vana laboro % Lee kaj rajte % Leo estas bona, se advokato in helpas % Leo estas cedema: kien vi deziras, i iras % Leo malaperas, moro daras % Leo mallertulon ligas, lertulon fortigas % Leo pasintaon ne tuas % Leo valoras por poste, sed ne por antae % Lernado havas maldolan radikon, sed bonan efikon % Lernado sen fruktoj ne restas % Lerneja sekreto ne iru al gazeto % Lernu juna -- vi scios maljuna % Lernu juna, por esti saa maljuna % Lerteco soron ne bezonas % Leviu kun la suno, edziu dum juna % Li atendas kaj plendas kaj denove atendas % Li atendas, ke la okazo venu al lia nazo % Li bruligis al si la lipharojn % Li dentojn prunti ne bezonas % Li diris adia al la mondo surtera % Li donas peceton da pano kaj bategon per mano % Li e el sablo vipojn tordas % Li ekscitias kiel bolanta lakto % Li esploris iom la fundon de la glaso % Li estas bravulo en sia angulo % Li estas en acida humoro % Li estas en klopodoj de l' kapo is piedoj % Li estas flamiema kiel rezina ligno % Li estas frotita kaj polurita % Li estas homo sperta kaj lerta % Li estas kompetenta, kiel besto pri arento % Li estas la portreto de sia patro % Li estas portreto de sia patro % Li estas preska mia frato: nepo de kuzo de onklo de konato % Li estas sia propra mastrino % Li estas vera hidrargo % Li faras princan promeson, sed ne havas e speson % Li faris sian lastan translokion % Li foriris kun longa nazo % Li forpelis siajn piedojn % Li havas ankora la lakton sur la lipoj % Li havas ankora printempon en kapo % Li havas cerbon ne tro potencan % Li havas iun horon alian moron % Li havas dentojn ne por parado % Li havas en la cerbo tro multe da herbo % Li havas la kapon fortike sur la kolo % Li havas la kapon sur usta loko % Li havas la kapon sur la usta loko % Li havas muon en la kapo % Li havas nek elon, nek kelon % Li havas pli da mono ol da bezono % Li havas pli da mono, ol li povas kalkuli % Li havas pli da uldoj en la urbo, ol da haroj en la barbo % Li havas siajn kapricojn % Li havas truon en la manplato % Li havis viandon, mi havis nur oston -- li havis la uon, mi pagis la koston % Li jam estas trans montoj kaj maro % Li jam faras la lastan spiron % Li us elrampis el la ova elo % Li komprenas predikon, kiel bovo muzikon % Li kuraon kolekti ne bezonas % Li loas tie, kien e birdo ne flugas % Li mem estas patrono por sia persono % Li mensogas maine % Li mensogas tiel, ke la muroj krakas % Li minacas per fingro en la poo % Li ne elpensis la filozofian tonon % Li ne elrampis ankora el la vindoj % Li ne enlasas puon en sian buon % Li ne estas el la grandaj sauloj % Li ne estas el la regimento de timuloj % Li ne frapis al si ankora la kornojn % Li ne havas kapon de ministro % Li ne toleras e muon sur la muro % Li neniam venkis la alfabeton % Li pafis sin for % Li parolas sen senco kaj sen interligo % Li pasis akvon kaj fajron kaj marojn kaj marojn % Li prenos kaj benos % Li pulvon ne elpensis % Li ripozu trankvile % Li saltas gracie, kiel urso ebria % Li salutas profunde kaj mordas hunde % Li scias, kie la kankroj pasigas la vintron % Li seras la venton sur la kampo % Li sidas en uldoj is super la ultroj % Li telas de najbaro, por doni al altaro % Li vitas ankora super la alfabeto % Li tagas nek por studo, nek por ludo % Li tenas la nazon supren % Li trafis el sub pluvo en riveron % Li tremas, kiel atuna folio % Li vidas nur is la pinto de sia nazo % Li vivas en uo kaj bruo % Li vivas sur la tero kiel en infero % Li vorton en la poo ne seras % Li zorgas pri i kiel pri neo pasintjara % Lia animo forkuris en la pinton de la piedo % Lia cerbo iris promeni % Liaj dentoj povas festi sabaton % Liaj dentoj povas forgesi sian metion % Liaj flugiloj paraliziis % Liberulo iras, kien li deziras % Ligno fendita facile flamias % Lin tuas nek admono, nek ordono % Lipharo de grandsinjoro, sed koro de leporo % Liveru nur panon, manontoj sin trovos % Loi en la fino de la mondo % Longa dormado uldojn kreskigas % Longa konsidero savas de sufero % Longe erpas la kruo, is i fine rompias % Longe telas telisto, tamen fine li pendos % Ludi kun iu ludon de pugnoj % Ludi ventobatadon % Ludo aparte, kaj afero aparte % Luksa la vesto, sed malplena la poo % Lumo farios, kulpulo trovios % Lupo dormanta afon ne kaptas % Lupo kaptas, sed li anka enfalas % Lupo lupon ne manas % Lupo sopiras, al arbaro sin tiras % Lupo anas la harojn, sed ne la farojn % Mai kaj remai % Magia rondo % Malamanto de faro estas amanto de kalendaro % Malanta barilo kurao estas facila % Malantae mizero, antae malespero % Malaperis kiel tono en maron % Malaperis, kiel vaporo % Malavarulo kaj porko estas bonaj post la morto. % Malbona herbo froston ne timas % Malbona virino diablon superas % Malbone kaita teliston incitas % Malbonon oni memori ne esas, bonon oni balda forgesas % Malbonulon diablo ne prenas % Maldola por la lango, sed saniga por la sango % Malfelio inviton ne atendas % Malfelio kaj peko levias sen veko % Malfelio komuna estas malpli premanta % Malfelio malofte venas sole % Malfelio sin ne enas, faru geston -- i tuj venas % Malfelio venas rajde, foriras piede % Malfelio venas sen alvoko % Malfelio venas, malfelion kuntrenas % Malfelioj kaj batoj venas iam kun fratoj % Malfermita kelo tentas al telo % Malgranda aspekte, sed granda intelekte % Malgranda birdeto, sed akra ungeto % Malgranda estas la flamo, tamen ne mankas la fumo % Malgranda pezo, sed granda prezo % Malgrandaj infanoj kazas laboron, grandaj -- doloron % Malhumileco estas kara plezuro % Maljunaj jaroj, sed ne saaj faroj % Malkovri anta iu sian koron % Malnova afero en nova livero % Malpaco pro limo farias kutimo, malpaco pro kredo farias heredo % Malpaculo % Malpaculon iu batas % Malplaas nenio, se taksas pasio % Malplena sako puas al peko % Malplena sako tentas al peko % Malpli da havo, malpli da zorgoj % Malpli da posedo, malpli da tedo % Malpli esperu, pli konsideru % Malproksime vidas, anta la nazo ne vidas % Malpurulo % Malria kiel muso preeja % Malrieco ne estas krimo, tamen kondukas al malestimo % Malrieco ne estas malvirto % Malriigas ne nehavado, sed tro granda dezirado % Malriulo parencojn ne havas % Malriulo rabiston ne timas % Malsaa kiel tipo % Malsao estas najbaro de mizero % Malsaulo ie sian nomon skribas % Malsaulo de iuj flankoj % Malsaulo diris vorteron, saulo komprenas la tutan aferon % Malsaulo en foiro estas bona akiro % Malsaulo kaj infano parolas la veron % Malsaulo malpacigis kaj dek sauloj repacigi ne povas % Malsaulo ne grizias nek senharias % Malsaulo ofte estas profeto % Malsaulo tonon etis, dek sauloj in ne atingos % Malsaulo venas, komercisto festenas % Malsaulo, kiel tamburo -- kiu pasas, lin batas % Malsauloj kreskas mem, sen plugo kaj sem' % Malsaulon favoras felio % Malsaulon oni batas e en la preejo % Malsanan demandu, al sana donu % Malsano venas rapide, foriras rigide % Malsata stomako orelon ne havas % Malsato donas spriton % Malsato malfortigas, uldo suferigas % Malsato ne estas frato % Malsato plej bone gustigas la manon % Malsatulon la fabloj ne nutros % Malparulo uas nelonge, avarulo neniam % Mankas klapo en lia kapo % Mankis al Petro klopodoj, li aetis al si domon % Manko de oro ne estas malhonoro % Mano dekstra ne sciu, kion faras la maldekstra % Mano manon lavas % Mano pekis, dorso pagas % Manon malkvietan iu muro atakas % Marandado aeti ne devigas % Marando aeti ne devigas % Maro iujn riverojn ricevas kaj tamen ne krevas % Maro da mizeroj % Mastro elbabilis, gastoj ne silentos % Mastro en vojo -- servantoj en ojo % Matena horo estas plena de oro % Matenas, vesperas -- kaj tago malaperas % Matura ao % Melki kaproviron % Melku bovon senfine, li lakton ne donos % Memori pri mezuro en laboro kaj plezuro % Mensoganto devas havi bonan memoron % Mensogas kiel kalendaro; kiel gazeto; kiel funebra parolo % Mensogo kaj telo estas du fratoj % Mensogo malproksimen ne kondukas % Mensogu kiom vi volas, sed memoru kion vi parolas % Meti trabojn sur la vojon % Metio lacigas, metio vivigas % Metio manon ne bezonas kaj manon tamen donas % Mezuri la sia metro % Mi anka lokon sur la tero okupas % Mi blinde pafos, eble trafos % Mi flanke sidis, mi ne adis nek vidis % Mi havas pri tio nek scion nek supozon % Mi hejme sidis, nenion vidis % Mi konas miajn homojn % Mi lavas al mi la manojn % Mi lin liberigis, li min saigis % Mi ne povas kapti en i la sencon % Mi ne volas baton, mi ne volas kompaton % Mi ne volas tion i scii % Mi panon ne esperis, subite kuko aperis % Mia lango -- mia malamiko % Mia loejo -- mia reejo % Mia loejo estas mia reejo % Mielo sur lango, kaj glacio en koro % Mieno fiera al ludo mizera % Miljaroj ne povis -- minuto elovis % Min ne tuas la afero, mi staras ekstere % Minacas dento al la vento % Minaci per pugno en la poo % Minacoj ne mortigas % Miraklo inter mirakloj % Mizero faras lerta, mizero faras sperta % Mizero faras viziton, ne atendante inviton % Mizero havas talentan kapon % Mizero instruas % Mizero piedojn sanigas, kolon elastigas % Mizero plej ekstreme, Dio plej proksime % Mizero saltas, mizero haltas % Mizero sur mizero % Mola kiel vakso % Mono amas kalkulon % Mono estas reo, mono estas leo % Mono fluas al riulo, batoj al malriulo % Mono kuras al mono % Mono mondon regas % Mono monon naskas % Mono odoron ne havas, sian devenon ne diras % Mono perdita, nenio perdita -- honoro perdita, io perdita % Mono plenumas iujn oficojn % Mono publika estu fortika % Monto gravediis, muso naskiis % Montradi al si reciproke la dentojn % Montras parolo, kion cerbo valoras % Montroj kaj konsiloj estas facilaj % Montru moneron, io farios % Mordantaj hundoj kuras iam kun vundoj % Morga estas la amata tago de mallaboruloj % Morga frue venos plue % Mortinta seru ielon, vivanta ian celon % Muele sencele % Muelilo haltas, muelisto eksaltas % Multaj kompatantoj, sed neniu helpanto % Multaj svatias, feliulo edzias % Multaj vokitoj, sed ne multaj elektitoj % Multe da fianoj, sed la usta ne venas % Multe da peno, neniom da pano % Multe da sprito, sed neniom da profito % Multe en kapo, sed nenio en poo % Multe entreprenis, sed ne multe eltenis % Multe komencite, malmulte plenumite % Murmuregas la urso, sed danci i devas % Murmuri tra la dentoj % Muso la katon iam ofendis % Muso satiis, faruno malboniis % Naivuloj jam ne ekzistas % Najbaro ne emas, kiam boto nin premas % Naskias fianino por sia fiano % Naskiu, edziu kaj mortu -- iam monon alportu % Nazo supren, vento antaen % Ne atendis, ne esperis -- malfelio aperis % Ne atendita, ne esperita ofte venas subite % Ne atingos krio is la trono de Dio % Ne askultinte, ne kondamnu % Ne batalu pot' el tero kontra kaldrono el fero % Ne batas bastono sen persono % Ne bedaru hieraan, ne atendu morgaan, ne forlasu hodiaan % Ne bela estas amata, sed amata estas bela % Ne bela estas kara, sed kara estas bela % Ne beligas loko homon, sed homo la lokon % Ne bezonas la kapo konsilon de kruroj % Ne iam daras malbona vetero, ne iam daras homa sufero % Ne iam estas festo, venos anka fasto % Ne iam estas sankta Johano % Ne iam per ao mezurias la sao % Ne io batas, kio tondras % Ne io brilanta estas diamanto % Ne io griza estas lupo % Ne io utilas, kio brilas % Ne ion oni devas severe ekzameni % Ne iu aspiranto devas esti prenanto % Ne iu bojato estas telisto % Ne iu fianias, kiu svatias % Ne iu ibulo estas sanktulo % Ne iu havas egalan felion % Ne iu hundo bojanta estas hundo mordanta % Ne iu papereto estas banka bileto % Ne iu raporto estas vera vorto % Ne iuj havas egalan felion % Ne defendas oro kontra doloro % Ne demandu scienculon, demandu spertulon % Ne diru "hop" anta la salto % Ne doloras frapo sur fremda kapo % Ne donu kaj ne boju % Ne ekpepi % Ne ekzistas en komerco amikeco nek erco % Ne ekzistas forto kontra la morto % Ne ekzistas fumo sen brulo % Ne ekzistas fumo sen fajro % Ne ekzistas honoro sen laboro % Ne ekzistas juneco sen kapricoj, nek maljuneco sen malicoj % Ne ekzistas kareso sen intereso % Ne ekzistas mono, ne ekzistas dono % Ne ekzistas naiva vulpo, ne ekzistas homo sen kulpo % Ne ekzistas ofico sen benefico % Ne ekzistas regulo sen escepto % Ne ekzistas savo kontra malbona virino % Ne ekzistas terno sen nazo nek fakto sen bazo % Ne el iu ligno oni faras violonon % Ne el unu forno li manis jam panon % Ne elveru la malpuran, anta ol vi havas la puran % Ne elvoku lupon el la arbaro % Ne en iu afero estu severa % Ne en unu tago elkreskis Kartago % Ne esperite, ne sonite % Ne estas piediranto kolego al rajdanto % Ne estingu la fajron, kiu vin ne bruligas % Ne falas frukto malproksime de l' arbo % Ne fanfaronu irante, fanfaronu revenante % Ne faru kalkulon sen la mastro % Ne fidu amikon, kiu havas jam flikon % Ne fidu fidelulon, fidu propran okulon % Ne fidu heredon, fidu posedon % Ne gutas mielo el la ielo % Ne havante, oni petas; ricevinte, foretas % Ne helpas glorkrono al malplena kaldrono % Ne helpas plendo nek ploro kontra kreditoro % Ne helpas ploro al doloro % Ne helpas spegulo al malbelulo % Ne hontu penti pri faro, hontu persisti en eraro % Ne insultu mizeran, ne moku malliberan % Ne iras hakilo al kolo humila % Ne iru al fremda anaro kun via regularo % Ne iru fadeno anta kudrilo % Ne iru okuloj super la frunton % Ne juo kondamnas, sed juanto % Ne juu pri afero la ia ekstero % Ne kaptita -- ne punita % Ne karesu per mano, sed karesu per pano % Ne kaias lia lango malanta la vango % Ne konante la profundecon, ne iru en la riveron % Ne kondamnu alian, oni vin ne kondamnos % Ne kotas besto en sia nesto % Ne krau en puton, ar vi trinki bezonos % Ne kredas telisto, ke honestaj ekzistas % Ne kredu al orelo, kredu al okulo % Ne kredu al parolo sen propra kontrolo % Ne kvanto, sed kvalito decidas pri merito % Ne lacios mano, ne farios pano % Ne laciu viaj manoj pri fremdaj infanoj % Ne ladu la tagon anta vespero % Ne longe sinjora daras favoro % Ne mankas tombo por mortinto nek pano por vivanto % Ne maro dronigas ipon, sed la ventoj % Ne mia estas la evalo, min ne tuas ia falo % Ne moku mizeron de alia, ar balda venos via % Ne moku riveron, ne atinginte la teron % Ne movi la buon % Ne naskas porko leonidon, nek korniko aglidon % Ne naskiu ria, naskiu felia % Ne pekas drinkulo, pekas ebriulo % Ne pelu tiun, kiu mem forkuras % Ne pentru diablon sur la muro % Ne por lupo estas supo % Ne povas iu homo esti pap' en Romo % Ne prediku knabino al via patrino % Ne prenis pastro la donon -- rekau sako la monon % Ne prokrastu is morga, kion vi povas fari hodia % Ne punu edzinon anta infanaj okuloj, ne punu infanojn anta fremduloj % Ne puu vian regularon en fremdan anaron % Ne rapidu insulti, volu askulti % Ne rapidu kun fido anta longa kunesido % Ne rapidu kun vortoj, rapidu kun faroj % Ne rapidu, trankvile decidu % Ne rezonu pri tio, kio estas ekster via metio % Ne sama la vento blovas konstante % Ne sanktuloj potojn faras % Ne seru bonan arbaron, seru bonan najbaron % Ne servas larmo anstata armo % Ne spicias mano de mastrina beleco % Ne sufias ploro al kreditoro % Ne ovu la nazon en fremdan vazon % Ne ovu nazon en fremdan vazon % Ne pari monon nek penon % Ne telus telistoj, se ne ekzistus kaistoj % Ne tagas du ursoj por unu nesto % Ne tagas la vero por komerca afero % Ne timu hundon bojantan, timu hundon silentan % Ne timu tranilon, timu babilon % Ne trovante bovinon, oni telas kokinon % Ne unu fajron li pasis, ne unu hundo lin asis % Ne unu hundo lin mordis, ne unu vento lin tordis % Ne valoranto plaas, sed plaanto valoras % Ne valoras bofilo, kiam mortis filino % Ne valoras la akiro e la penon de l' deziro % Ne valoras la faro la koston de l' preparo % Ne veku malfelion, kiam i dormas % Ne venas honoro sen laboro % Ne venas mont' al monto, sed homo homon renkontas % Ne venas rato mem al kato % Ne venos rato mem al kato % Ne venos rato mem al la kato % Ne vivu kiel vi volas, vivu kiel vi povas % Ne voku diablon, ar li povas aperi % Ne volas kokin' al festeno, sed oni in trenas perforte % Ne volis rajdi sur evalo, ekrajdis sur azeno % Ne zorgu pri tio, kio estas ekster via scio % Nebuligi al iu la okulojn % Nebuligi la okulojn % Neceseco kontravola estas leo malmola % Neceso ne estas kareso % Neevitebla malbono % Negocaj aferoj estas severaj % Neo kaas nur is printempo % Nek al teksto, nek al preteksto % Nek al temo, nek al celo % Nek eniro, nek eliro % Nek ojo, nek malojo daras eterne % Nek helpeble, nek konsileble % Nek io, nek alio % Nek pikite, nek hakite % Nek pio por Dio, nek kapablo por diablo % Nek por baki, nek por haki % Nek transnaeble, nek transireble % Nelee akirita ne estas profita % Nenia ago farias sen pago % Nenia konstruo povas esti sen bruo % Nenia peketo restas longe sekreto % Nenia peno nek provo donos lakton de bovo % Neniam atendita ofte venas subite % Nenie semata, ie trovata % Nenio pli grandan mizeron prezentas, ol se sano mankas kaj uldoj turmentas % Neniom da oro, sed bona gloro % Neniu estas profeto en sia urbeto % Neniu sanktulo estas sen makulo % Neniu scias, kio morga lin trafos % Neniu vidas, kio lin insidas % Nesciado de leo neniun pravigas % Nevo de papo facile farias kardinalo % Ni amu nin frate, sed ni kalkulu akurate % Ni facile forgesas, kio nin ne interesas % Ni forgesas averton, ni memoras la sperton % Ni laboru kaj esperu % Ni reciproke nin konas, klarigon ne bezonas % Ni vidas, kiu ridas -- kiu ploras, ni ne vidas % Nigran kornikon sapo ne blankigos % Nigro sur blanko pruvas sen manko % Nin iam ravas, kion ni ne havas % Nin instruas eraro, kiun faras najbaro % Nobelo promesojn disdonas, kampulo promesojn plenumas % Nokte e monstro estas belulo % Nomo egala, sed esenco mala % Notu en la kamentubo % Nova balailo bone balaas % Nova stato -- nova vivo % Novaj sinjoroj -- novaj moroj % Nuda kaj kruda, sen groo en poo % Nuksoj venis, kiam dentoj elfalis % Nun finias mia klereco % Nur pano kun fromao, sed afabla vizao % Nur suferinto atas felion % Nur tiu ne eraras, kiu neniam ion faras % Nutri per promesoj % Nutru lupon plej sate, li iam seras arbaron % Obstina kiel kapro % Ofta festo -- malplena kesto % Ofte apo de kampulo kovras kapon de saulo % Ofte de kazo senenhava venas efiko plej grava % Ofte kantas la buo, kiam ploras la koro % Ofte ligis malsaulo kaj dek sauloj malligi ne povas % Ofte ligis malsaulo, kaj sauloj malligi ne povas % Ofte mano forgesas, kion buo promesas % Ofte saulo vivas malrie kaj malsaulo felie % Okaza komplimento ne iras al testamento % Okazo faras teliston % Okazo kreas teliston % Okazon kaptu e l' kapo, ar la vosto estas glita % Okulo avidas ion kion vidas % Okulo de mastro pli ol beno de pastro % Okulo ne atentas, dorso eksentas % Okulo ne vidis -- pagu la sako % Okuloj estas pli grandaj ol la ventro % Okupi sen celo lokon sub ielo % Oni akceptas la vizao, oni forlasas la sao % Oni batas la oron, por provi ian valoron % Oni batas ne la aon, sed la vizaon % Oni batas per vipo, por ke sentu la ripo % Oni batas, malkaresas, kaj e plori ne permesas % Oni bonon forgesos, malbonon memoras % Oni donacas por speso kaj laborigas por spesmilo % Oni ekkonas bovon per la vido kaj malsaulon per lia rido % Oni elbatas kojnon per kojno % Oni estas ria neniam sufie % Oni faris, oni esis, kaj ni ion forgesis % Oni invitas -- venu, oni donacas -- prenu % Oni komencas per teletoj kaj finas per telegoj % Oni konsilas kaj konsolas, sed helpi ne volas % Oni lekas la manon, sed celas la panon % Oni lin konas, kiel blankan lupon; kiel makulharan hundon; kiel malbonan moneron % Oni maron admiras, se oni maron ne iras % Oni metis makulon en mian kalkulon % Oni ne pagas per gloro al sia tajloro % Oni ne povas sin movi la iu vento aparte % Oni perfidon prenas, sed perfidulon abomenas % Oni prenas avide, oni redonas malrapide % Oni prenas per manoj, redonas per piedoj % Oni pritelas ne riulon, sed sengardulon % Oni tondas afinojn, tremas la afoj % Oni vivas ne kun mono, sed kun persono % Oni vokas la bovon ne festeni, sed treni % Ora losilo ion malfermas % Ora losilo iun pordon malfermas % Ordigi al iu la kapon % Ordo estas beno por iu entrepreno % Ordonita kiso havas guston maldolan % Oro estas pli peza ol fero, pli malpeza ol aero % Oro nur fingron eksvingas kaj ion atingas % Ovo kokinon ne instruas % Paca silento, ke ne blovas e vento % Paco al lia cindro % Pafi -- maltrafi % Pagas maljunaj jaroj por junaj eraroj % Pagas ne riulo, pagas kulpulo % Pagi por fremda festeno % Pagi sen partopreno por fremda festeno % Pago de uldanto estas bona en iu kvanto % Pagos lupo por la afo % Palpi al iu la pulson % Pano buon ne seras % Pano estas alportita, korbo estu foretita % Pardonemeco superas justecon % Parenc' al parenco ne malhelpas intence % Parenco per Adamo % Parolanto semas, adanto rikoltas % Paroli dole en la orelon % Paroli per vortoj kovritaj % Paroli sensencaon % Parolo anela, sed penso pri telo % Parolo estas arento, oron similas silento % Paroloj kaj faroj estas malsamaj aferoj % Pasero sperta estas lerta % Pasero sperta ne bezonas averton % Pasinta doloro for el memoro % Pastro afon ne prenas, i hejmen revenas % Pastro vivas de preoj, advokato de leoj % Pastron nutras preejo % Patroj avaras, infanoj malparas % Pecon detranitan al la pano ne regluu % Pekas junuloj kaj pekas maljunuloj % Peke akirita ne estas profita % Pekinto pentas, kolero silentas % Peko kaj eraro estas ecoj de l' homaro % Peko malnova perdas pekecon % Pekon seri oni ne bezonas % Peli tagojn sen afero de mateno al vespero % Pelis pavon, falis kavon % Pelu mizeron tra l' pordo, i revenos tra l' fenestro % Pendonto ne dronos % Pensoj iras trans limo sen pago kaj timo % Per bezono venas mono % Per eraro ne pravias la faro % Per insulto kaj kolero ne klarias afero % Per kio la veto? Per la kapo malsupren % Per lango flatas, per mano batas % Per lerta admono alfluas la mono % Per mezuro kaj peso akirias sukceso % Per mono e silento farias elokvento % Per mono, ne per mano punu vilaanon % Per oreloj, ne per okuloj, edzinon elektu % Per pacienco kaj fervoro sukcesas iu laboro % Per pacienco venas scienco % Per paroloj li bruas, tutan urbon detruas % Per promesoj estas pavimita la infero % Per tro multa varto malbonias la farto % Per unu tono oni du etojn ne faras % Per vorto entila io estas facila % Perdi la kandelon el la kapo % Perdi la kuraon % Perdi la saon % Perdias per pruntedono amiko kaj mono % Perdinta la kapon pri haroj ne ploras % Pereis afino, pereu anka la afido % Perforta amo estas plej forta malamo % Peto de barono estas ordono % Peto kaj demando kondukas tra l' tuta lando % Petolado sen mezuro ne kondukas al plezuro % Petolu, dibou, sed poste sorton ne riprou % Petro kornojn tenas, Palo lakton prenas % Petro parolas sen direkto, sed Palo konjektu % Petro rifuzas, Palo ekuzas % Petron kruro doloras, Karolo ne lamas % Piaj deziroj % Piedo ne atentis, kapo eksentis % Piki al iu la vundan lokon % Plej bona gvidilo estas la lango % Plej bona kuracisto estas la tempo % Plej bona sprito estas silento % Plej bone ridas, kiu laste ridas % Plej certa laboro -- laboro per oro % Plej danera malsano estas manko de sao % Plej facile promeso rimias kun forgeso % Plej granda potenco kuas en la komenco % Plej juna katido musojn jam pelas % Plej kruela estas redono por farita bono % Plej kuirita kampulo iam restos krudulo % Plej saa maljunulo ne estas tro saa % Plena estas la infero de promesitaj aferoj % Plena glaso da vino, sed kun guto da veneno % Plena kaso teliston altiras % Plena sako iun mastron al vi klinos % Plena stomako ladas la faston % Plenblovi la lipojn % Plendoj stomakon ne plenigas % Plenumiis la tasko per granda fiasko % Plenumita via ofico, nun pasis via vico % Pli allogas kulero da mielo, ol da vinagro barelo % Pli bona -- estas malamiko de bona % Pli bona amiko intima, ol parenco malproksima % Pli bona apude najbaro, ol frato post arbaro % Pli bona brano sennuksa, ol kao plej luksa % Pli bona ifona vesto, ol rieco en malhonesto % Pli bona estas gajno malgranda, ol granda malgajno % Pli bona estas io, ol nenio % Pli bona estas malgranda "jen prenu" ol granda "morga venu" % Pli bona estas paco felia, ol havo plej ria % Pli bona estas saa malamiko, ol malsaa amiko % Pli bona estas virto sen oro, ol oro sen honoro % Pli bona estas vorto afabla, ol kuko agrabla % Pli bona homo sen mono, ol mono sen homo % Pli bona io ol nenio % Pli bona pano sen butero, ol dola kuko sen libero % Pli bona pano sen butero, ol kuko sen libero % Pli bona pura konscienco, ol malpura potenco % Pli bona virto sen oro, ol oro sen honoro % Pli bone estas enviigi, ol kompatigi % Pli bone estas havon fordoni, ol kun homoj malpaci % Pli bone estas reiri, ol perdi la vojon % Pli bone estas sensale, ol tro sale % Pli bone estas viti ol tremi % Pli bone fleksii, ol rompii % Pli bone malfrue, ol neniam % Pli bone malmulte gajni, ol multe perdi % Pli bone ne fari, ol erari % Pli bone ne sali, ol sali tro multe % Pli da bruo, ol da faro % Pli da havo, pli da klopodoj % Pli da infanoj, pli da beno % Pli da infanoj, pli da manoj % Pli da mono, pli da zorgo % Pli da okuloj, pli da certeco % Pli efike ol bato pelas malsato % Pli facile estas eviti ol spiti % Pli facile estas malbonon eviti, ol korekti % Pli facile estas multe elspezi, ol malmulte enspezi % Pli facile estas multon elspezi, ol malmulton enspezi % Pli facile estas ne iri, ol tro malfrue reiri % Pli facile estas perdi vilaon, ol akiri domon % Pli facile estas regi ol agi % Pli facile estas vilaon perdi, ol domon akiri % Pli felia estas donanto ol prenanto % Pli felia estas martelo insultata, ol amboso kompatata % Pli felia sinjoro sen havo, ol riulo sed sklavo % Pli helpas guto da felio, ol barelo da sao % Pli kara estas kap' ol apo % Pli kara estas kapo ol apo % Pli kara kapo ol apo % Pli kostas la sako, ol la tuta pako % Pli tiras virina haro, ol evala paro % Pli valoras faro nenia, ol faro malbona % Pli valoras interkonsento, ol jua dokumento % Pli valoras konkorda ovo, ol malkonkorda bovo % Pli valoras kontenta spirito, ol granda profito % Pli valoras malgranda reganto, ol granda servanto % Pli valoras paco malbona, ol malpaco plej bona % Pli valoras propra emizo, ol fremda plena valizo % Pli valoras senlaboreco, ol sensenca laboremeco % Pli valoras tuj ovo, ol poste bovo % Pli valoras vinagro donacita, ol vino aetita % Pli zorgas unu patrino pri dek infanoj, ol dek infanoj pri unu patrino % Plibono estas malamiko de bono % Ploranton ni evitas, ridanton ni imitas % Plumo ne sentas, papero silentas % Pluvo en Aprilo -- por la tero utilo % Popola kutimo havas valoron de leo % Popolo diras, Dio diras % Por amiko intima ne ekzistas vojo malproksima % Por amiko komplezo neniam estas tro peza % Por iu ago venas la tempo de pago % Por iu ago venos tempo de pago % Por iu faro estas horo % Por iu plezuro devas esti mezuro % Por ebriulo ne ekzistas danero % Por fremda koro ne ekzistas esploro % Por gasto ne petita mankas kulero % Por glate mensogi, oni spriton bezonas % Por honoro ni dankas, se man' al ni mankas % Por hundon dronigi, oni nomas in rabia % Por kapti ezokon, bongustigu la hokon % Por la mono pastra preo, por la mono romp' de leo % Por li e la muso ne estas sen felo % Por longa malsano kurac' estas vana % Por malfrua gasto restas nur osto % Por malsaulo bastono -- por saulo leciono % Por malsanulo forto, por kokido la morto % Por mia mono mi anka estas barono % Por muon mortigi, oni pafilegon ne uzas % Por nenio oni faras nenion % Por paro amanta iu loketo sufias % Por parolo delira ne ekzistas rediro % Por patrino ne ekzistas infano malbela % Por Palo sperto -- por Petro averto % Por peko senkonscia puno nenia % Por pendigi teliston, antae lin kaptu % Por pot' argila poto fera estas najbaro danera % Por regna speso ne ekzistas forgeso % Por riulo fasto -- por malriulo festo % Por saulo sufias aludo % Por sia oro iu estas sinjoro % Por sperto kaj lerno ne sufias eterno % Por afo tondita Dio venton moderigas % Por afon formani, lupo trovos pretekston % Por unu -- festeno, por alia -- agreno % Por vendisto mensogo estas necesa apogo % Por via bono vin regalas bastono % Por virta orelo ne daneras vorto malbela % Post alkutimio doloras disio % Post brua vento subita silento % Post dola vino restas acida vinagro % Post domao venas sao % Post dorma trankvilo venas bona konsilo % Post kolero venas favoro % Post konfeso venas forgeso % Post la batalo preo ne helpas % Post la falo oni farias singarda % Post la fasto venas festo % Post la fino de l' batalo estas multe da kurauloj % Post mia malapero renversiu la tero % Post morto kuracilo jam estas sen utilo % Post nokta ripozo helpas la muzo % Post sufero venas prospero % Post vetero malbela lumas suno plej hela % Postulo ne pretendas, rifuzo ne ofendas % Poton taksu la sono, sinjoron la tono % Prave li ricevas % Prave punite lamerite % Prediki al surduloj % Preejo proksima, sed Dio malproksima % Preon faru, sed farunon preparu % Preu al la Eternulo, ne al Lia sanktulo % Preu kore kaj laboru fervore % Preni iun sur la dentojn % Prenu kiel vi volas, la poto iam bolas % Pri dola vorto ne fieru, maldolan ne koleru % Pri gustoj oni disputi ne devas % Pri havo najbara oni estas malavara % Pri kio amikoj sekretas, ili vian juon ne petas % Pri kio estas la afero? Pri la lupo rakonto, kaj la lupo renkonte % Pri la trumpa truo scias nur la uo % Pri laboroj maldiligenta, pri festoj plej kompetenta % Pri lando malproksima estas bone mensogi % Pri nenio oni povas uri % Pri propra afero neniu juas libere % Pri tio jam iuj paseroj babilas % Printempo semas, atuno rikoltas % Pripensu malrapide kaj agu decide % Pro amo al la kandelo kato lekas la kandelingon % Pro eraro ne pravias la faro % Pro homo fiera ojas infero % Pro kapo malsaa suferas la kruroj % Pro karta preno perdiis bieno % Pro limoj kaj baroj malpacas najbaroj % Pro multo da arboj li arbaron ne vidas % Pro najleto bagatela pereis evalo plej bela % Pro vorta ludo li e patron ne domaas % Pro vorta piko ofte perdias amiko % Profiton celu, sed aliajn ne pelu % Prokrastita ne estas perdita % Proksima kubuto, sed ne por la buo % Promesi orajn montojn % Promesita trezoro estas sen valoro % Promeso estas lara, plenumo estas ara % Promeso ne satigas % Pronomoj "mia", "min" kaj "mi" en mondo regas iam tri % Propeka kapro % Propra opinio ne estas leo por alia % Propra sufero -- plej granda sur tero % Propra supo brogas, fremda allogas % Propra volo ordonon superas % Propran ibon neniu vidas % Propran vangon neniu batas % Proverbo estas sperto, proverbo estas averto % Prunto amikon forpelas % Puno pekon svingas, favorkoreco in estingas % Pura ielo fulmon ne timas % Pura konscienco estas plej granda potenco % Putrado de fio komencias de l' kapo % Rado malbona knaras plej multe % Rajdi sur evalo oni ne lernas sen falo % Rakonti ion faritan kaj kaitan % Rangeto rangon respektu, modestan lokon elektu % Rano e en palaco sopiras pri maro % Rapide -- senvide % Rapide iras la vortoj, sed ne rapide la faroj % Rapidu malrapide % Raporti pri iuj cirkonstancoj kaj nuancoj % Razisto raziston razas % Regna kaso -- bona aso % Reo donacis, sed polico minacas % Rekomendo kondukas al plendo % Renkontiis la kato kun sentima rato % Respektu Dion kaj reon kaj obeu la leon % Restas nek konsilo, nek konsolo % Resti maljuna knabino % Restis nenio absolute, nek por mordi, nek por gluti % Restu tajloro e via laboro % Rezonado kaj filozofado panon ne donas % Ricevi grizan haron, ne vidinte altaron % Ricevi muon en la cerbon % Ricevis bandito la sia merito % Ricevos vulpo por sia kulpo % Ria estas tiu, kiu uldas al neniu % Ria preparo, sed povo avara % Ria zorgas pri ampano, malria pri pano % Rieco estas frato de fiereco % Rieco sen gvido kiel evalo sen brido % Riigas ne enspezo, sed prudenta elspezo % Riulo havas grandan parencaron % Riulo havas kornojn, malriulo dornojn % Riulo kiel fajro proksime bruligas, malproksime ne varmigas % Riulo veturas, malriulo kuras % Ridas blindulo pri lamulo % Rido matene -- ploro vespere % Rigardai kiel bovido % Rigardi kaj aspiri ne devigas akiri % Rigardi malafable % Rigardi per amba okuloj % Rigardu per amba okuloj % Ripetado estas plej bona lernado % Ripetata parolo pri la sama titolo % Riveretoj fluas al riveroj % Rol' de virino -- bona mastrino % Romo estas tie, kie estas la papo % Rostita kolombeto ne flugas al bueto % Rusto manas feron, agreno la koron % Rusto manas la feron, kaj zorgo la homon % Saa estas la frato post ricevo de l' bato % Saa estas la hundo post ricevo de l' vundo % Saa hundo post la vundo % Saa kapo duonvorton komprenas % Saa scias, kion li diras -- malsaa diras, kion li scias % Saa tenas aferon, malsaa esperon % Sao abunda, sed ne profunda % Sao barbon ne atendas % Saulo scias ion, sed neniu scias ion % Sako alenon ne tenas, i balda elvenas % Sako malplena sin rekte ne tenas % Sako ne sonas -- amiko ne konas % Sakon kun truo vi neniam plenigos % Saltadi irka afero, kiel blovata neero % Saltadi el unua al deka % Sama buo blovas varmon kaj malvarmon % Sama gento, sama sento % Samaj kondioj, samaj superstioj % Sango bolas, juneco petolas % Sango komuna reciproke sin altiras % Sango ne silentas, sian sangon i sentas % Sanigao malbongusta, sed efiko plej usta % Sanktfigurojn ornamas, kaj homojn malamas % Sapo blankecon ne havas, tamen blanke i lavas % Sapumi la okulojn % Sata malsatan ne povas kompreni % Sata stomako ne lernas volonte % Scias la kato, kies lardon i manis % Scienco havas semon enuan, sed frukton bonuan % Sciencon oni ne mendas, klerecon oni ne vendas % Scion akiru, sed ne ion eldiru % Sciu elokventi, sciu anka silenti % Sciu funde, sed tenu profunde % Se al hundo mankas nenio, in atakas rabio % Se amas Dio, prosperas io % Se amiko petas, li neniam ripetas % Se birdo tro bekas, la katon i vekas % Se brulas nenio, fumo ne iras % Se iu balaos anta sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo % Se iu speson donos, malriulo malsaton ne konos % Se decidos la sorto, helpos nenia forto % Se devigas neceso, faru kun kareso % Se Dio ne aranos, lupo vin ne manos % Se Dio ne volas, sanktulo ne helpos % Se Dio ordonos, e ton' lakton donos % Se edzino ordonas, domo ordon ne konas % Se elsaltas la okazo, i rompias kiel vazo % Se en kor' io sidas, vizao perfidas % Se ezoko piiis, gobio ne dormu % Se forestas la suno, sufias la luno % Se geedzoj sin batas, fremdulo restu flanke % Se gut' al guto alias, maro farias % Se haroj ne mankus, oni kalvon ne havus % Se homoj mankas, infano anka estas homo % Se io venas al buo, buon ne fermu % Se juneco estus sperta, se maljuneco estus lerta % Se junulo ne lernis, maljunulo ne scias % Se kalumnio e pasas, i iam ion lasas % Se kalumnio ne brulas, i almena makulas % Se la arbo falis, iu branon derompas % Se la ielo falus al tero, birdokaptado estus facila afero % Se la gasto estas amata, e lia servanto ne restas malsata % Se la gasto meritas, e lia hundo profitas % Se la kaliko tro plenias, la vino elverias % Se la sorto vin batas, mokantoj ne mankas % Se la tempo forblovis, ni jam helpi ne povas; kio post ni aperos, ni de i ne suferos % Se lipo dikias, ventro maldikias % Se lupo ekpentis, afo atentu % Se malriulo sukcesas, li iujn forgesas % Se malsato turmentas, lupo timon ne sentas % Se mi faru riverencon, mi elektas potencon % Se mi scius, kie mi falos, mi tien metus tapion % Se mi scius, kion mi ne scias, iuj sauloj min envius % Se muso nur unu truon disponas, i balda la vivon fordonas % Se ne estus "se" kaj "tamen", mi al io dirus amen % Se ne la "se" malfelia, mi estus nun homo plej ria % Se ne plaas la najbaro, ne plaas lia faro % Se ne venas per bona vorto, oni prenas per forto % Se neas sur la monto, estas malvarme en la valo % Se neniu plendas, neniu defendas % Se okulo ne atentas, dorso eksentas % Se okulo ne vidas, koro ne avidas % Se okulo ne vidis, pagas la poo % Se oni amas la gaston, oni zorgas la paston % Se Pejo ne semos, Petro ne rikoltos % Se peko trafas, e bastono ekpafas % Se sako tro plenias, i balda disirias % Se silentas draejo, malpacas loejo % Se stomako doloras, kapo laboras % Se unu ne venis, dek ne atendas % Se vendisto ne mensogas, li aetanton ne allogas % Se vi donas mielon, donu anka kuleron % Se vi faros vin afo, la lupoj vin manos % Se vi krudulon iom karesos, li al si ion permesos % Se vi krudulon salutos, li vin tutan englutos % Se vi povas, profitu, sed aliajn ne incitu % Se vi prenis la violonon, prenu anka la aron % Se vi pri io informios, vi balda maljunios % Se vi sendis malsaulon, sendu kontrolon % Se vi senfine parolos, de i la poto ne bolos % Se vi sidos en branoj, vin manos la porkoj % Se vi afo farios, lupoj ne mankos % Se vi volas filinon, flatu la patrinon % Se vulpo pentofaras, gardu la kokidojn % Seka panpeco, sed en libereco % Selante evalon, oni in karesas % Sen atendo, sen espero venis mizero % Sen fajro ne brulas e pajlo % Sen gutoj malgrandaj maro ne ekzistus % Sen laboro ne venas oro % Sen mensoga rekomendo ne iros la vendo % Sen mono en urbon ne iru % Sen mono oni estas nulo, kun mono -- saulo % Sen ordo en afero ne ekzistas prospero % Sen povo kolero estas ridinda afero % Sen regalo ne estas balo % Sen rigardo, sen gardo % Sen speso unua ne ekzistas la dua % Senesa guto e tonon traboras % Sendemanda ekprotesto estas ofte kulpatesto % Sendito nur portas; kion oni ordonis, li raportas % Senditon oni askultas a ne askultas, sed ne punas nek insultas % Senfara plendo ne estas defendo % Senfortuloj longe vivas % Senkonscie vi agis, konscie vi pagos % Senlaboreco dormon alportas % Senlaboreco estas patrino de iuj malvirtoj % Senlanigu, sed ne senfeligu % Senlanigu, sed ne senhatigu % Senpaga estas nur la morto, sed i kostas la vivon % Senplumigi kokinon, ne vekante mastrinon % Seri la tagon pasintan % Serpenton oni povas eviti, sed kalumnion neniam % Servo al Dio vana ne restas % Servo ne petita ne estas merita % Servo postulas reservon % Sia estas kara pli ol la najbara % Sia estas kara pli ol najbara % Sian sorton neniu evitos % Sidas gasto minuton, sed vidas la tuton % Sidi en amaso da embaraso % Sidi en laboroj is super la oreloj % Sidi kiel muso sub balailo % Sidi kiel sur pingloj % Sidi sur pingloj % Sidu lango malanta la vango % Siei ies pordon % Silente % Silento estas konsento % Silentu donante, parolu ricevante % Simio al simio plaas pli ol io % Sin turni al la poo % Singardeman Dio gardas % Sinjorino kaj sinjoro, unu alian valoras % Sinjoro karesas, sed balda esas % Sinjoro petas, kvaza dekretas % Sinjoroj sin batas, servantoj vundojn ricevas % Situacio sen eliro % Sklavo kun forta mano estas plej granda tirano % Sola vojo libera al la fundo rivera % Sono teruras, sono forkuras % Sonorado al li venas, sed de kie -- li ne komprenas % Sonorilo vokas al preejo kaj mem neniam eniras % Sorto donas favoron, sorto donas doloron % Sorto ofte alsendas, kion oni ne atendas % Sperta mano ne restas sen pano % Sperto saon akrigas % Spesmilo superflua poon ne iras % Spesmilo vojon trabatas % Spiko malplena plej alte sin tenas % Sprit' en tempo ne usta estas tre malbongusta % Sprita vorto tentas, nenion atentas % Staras la morto jam en la korto % Stari per unu piedo en la tombo % Stari por iu kiel muro kaj turo % Starii obstine % Staris, ekfaris % Stomako malsata nur pri pano meditas % Stomako ne estas spegulo: kion i manis, ne vidas okulo % Strei la orelojn % Streii el la hato % Streu la okulojn % Sub seruro promesojn tenu, sed doninte ne reprenu % Sub tero sklavo kaj sinjoro ne diferencas per valoro % Suferinto pli valoras, ol lerninto % Suferoj sufokas kaj homoj mokas % Sukcesa venkanto de pordoj malfermitaj % Superpinte -- nur tuinte % Sur arbon kliniintan saltas la kaproj % Sur eval' de najbaro la aro ne pezas % Sur iu flanko nur manko kaj manko % Sur la telisto brulas la apo % Sur la ventro veluro, en la ventro murmuro % Sur lea bazo % Sur lia nuko sidas pli ol peruko % Surmeto rompas, komparo trompas % Suspekto pruvon ne egalas % afaro harmonia lupon ne timas % afo donas sian lanon, por ke mastro havu panon % afo kalkulita ne estas savita % ajno trompas % ajnon ne fidu, jui ne rapidu % atu amikon la la dato de akiro % erce dirite, cele pensite % ipon rompitan iuj ventoj atakas % iriis fadeno sur la bobeno % iru rozojn en somero, ar en vintro ili ne estas % iru rozojn en somero, ar en vintro ili ne estos % iru vin en du partojn, la mondo trian postulos % losilo uzata ruston ne konas % paru groon -- vi havos plenan poon % paru kiam bone, vi havos kiam bezone % telaokaisto mem estas telisto % teletiston oni batas, telegiston oni atas % teli e telisto estas malfacile % telisto teliston evitas, ar li tie ne profitas % telisto teliston ne perfidas % telu malproksime, edziu proksime % tono de falpuio % uldo estas unua heredanto % uldo havas longan vivon % uldo kaj mizero estas najbaroj % uldo ne bruas, tamen dormon detruas % uldo ne makulas, sed pagon postulas % uldo ne rustias, uldo ne mortias % uldoj kaj mizero estas najbaroj % uldon tempo ne kuracas % uti polvon en la okulojn % Tablo festena, sed telero malplena % Tablo kovrita faras amikojn % Tablon frapas tajloro, tuj tondilo eksonas % Tablon ornamas ne tuko, sed kuko % Tago aranas, tago anas % Tago festa -- for aferoj % Tago tagon sekvas, sed ne similas % Tajloro krimis, botisto pendas % Taksi la sanon ni lernas en malsano % Tani al iu la haton % Tapion ne deziris, maton akiris % Temp' estas mono % Temp' estas valoro simile al oro % Tempo flatas, tempo batas % Tempo kaj cirkonstancoj saon alportas % Tempo prenas, tempo pagas % Tempo toleras, sed vero aperas % Tempo venos, zorgon prenos % Teni iun per fera mano % Teni la okulojn en streo % Teni sian langon en la buo % Tie i malbone, tie nebone % Tie iras fumo per densaj nuboj % Tie vi petos, vi tiros, vi nenion akiros % Tiel estas, tiel restas % Tien okuloj iras, kien la koro deziras % Timi sian propran ombron % Timo havas grandajn okulojn % Timu lupon edukitan kaj malamikon repacigitan % Tio i estas la lia gusto % Tio estas lia amata evaleto % Titolo sen mono -- sensignifa sono % Tolaon malpuran lavu en la domo % Tondro kampulon memorigas pri Dio % Tordi nurojn el sablo % Tra unu orelo eniras, tra la dua eliras % Tra vitro de teruro pligrandias la mezuro % Trafe a maltrafe % Trafi de Scilo al aribdo % Trafi du celojn per unu tono % Trafi per la parolo rekte en la vizaon % Trafi per la vizao en koton % Trafis falilo sur tonon % Trafis hakilo al ligno malmola % Trafis pugno pugnon % Traflugis anelo preter orelo % Trafos hakilo al ligno malmola % Tralavi la goron % Trani rekte en la karnon % Transsalte -- senhalte % Trapafadi la aeron % Tremo atakas % Treni sian vivon de mizero al mizero % Trinki pro ies sano % Trio plaas al Dio % Tro akra fajro estas sen daro % Tro alta postulo aetanton ne aras % Tro da bono ne turmentas % Tro da enspezo ne estas tro da pezo % Tro da konfido kondukas al perfido % Tro da kuiristoj kaon difektas % Tro da libero kondukas al mizero % Tro da metioj -- profitoj neniaj % Tro elektema ricevas nenion % Tro forta uro -- la afero ne pura % Tro grandaj kalkuloj kondukas al nuloj % Tro kara arano por malkara tagmano % Tro longa atendo is fino de l' vendo % Tro longa sufero -- malgranda espero % Tro multe da salo malbonigas la manon % Tro nutrata kapro farias kiel apro % Tro rapida akcelo ne kondukas al celo % Tro rapida edzio -- poriama katenio % Tro rapida faro estas nur baro % Tro rapida laboro, tro malgranda valoro % Tro rapida riio diablon ojigas % Tro saltas la rato -- in kaptas la kato % Tro sata, tro bata % Troa festeno estas veneno % Troa petolo danera al kolo % Troa petolo estas danera por la kolo % Trovias bonaj homoj en la mondo % Trovis malbonulo malbonulon pli grandan % Truon de l' honoro flikos neniu tajloro % Turniadi kiel serpento % Tuso kaj amo ne estas kaeblaj % Tuta jam sata, sed okulo malsatas % Tute uste la lia gusto % Tute libera, kiel birdo aera % Unu amiko malnova pli valoras ol du novaj % Unu fava afo tutan afaron infektas % Unu floras, alia ploras % Unu floro ne estas krono, unu monero ne estas mono % Unu fojon oni donas kaj tutan vivon fanfaronas % Unu fojon telis pomon kaj perdis por iam honestan nomon % Unu guto plenigas la glason % Unu hako kverkon ne faligas % Unu hirundo printempon ne alportas % Unu kapo facile trovas apogon % Unu malamiko pli difektas, ol cent amikoj protektas % Unu orienten, alia okcidenten % Unu ovo malbona tutan manon difektas % Unu pasero alian valoras % Unu sao estas bona, du estas pli bonaj % Unu similas nulon, ne prezentas kalkulon % Unu sola guto la glason plenigas % Unu soldato militon ne faras % Unu vido tagas pli ol dek adoj % Unu vundo alian kuracas % Unu, du, tri, kvar, kaj finita la far' % Unua atesto estas la vesto % Unua pao iron direktas % Unua venis, unua prenis % Unueco donas fortecon % Unufoje telinta restas iam telisto % Urson al mielo oni ne tiras per orelo % Urson evitu, duonpatrinon ne incitu % Urtikon frosto ne difektas % Uzi monon kaj admonon kaj flaton kaj baton % Uzu tempon estantan, antavidu estontan, memoru estintan % Valoras ne la vesto, valoras la enesto % Valoron de objekto ni ekkonas post difekto % Vane vi tentas, mi ne konsentos % Vazo rompita longe sin tenas % Venas agreno sen granda peno % Venas kvaza vokita kaj petita % Venas profito -- venas merito % Venas proverbo el popola la cerbo % Venas prudento post la usta momento % Venas rido post minaco, kaj pacio post malpaco % Venis fino al mia latino % Venis mizero -- helpu min, frato; pasis mizero -- for, malamato % Venis tranilo al la goro % Venkas ne forto, venkas la sorto % Venkiton oni ne batas % Venos knabeto anka kun peto % Venos telisto al la juisto % Venos tempo, venos konsilo % Vento al li ekflugis sub la hato % Vento sendita tondron reportos % Ventro malsata orelon ne havas % Vera kiel vorto de profeto % Vera opinio montrias en ebrio % Vergo doloras, sed saon ellaboras % Vero ne bezonas mediti nek spriti % Veri aeron al aero % Vespere uu lunon, sed ne seru la sunon % Vespero lacigas, mateno freigas % Vesto eluzita, sed pureco spirita % Vesto homon prezentas % Veturi sur sia paro da kruroj % Vi amas preni, amu redoni % Vi min manigos, mi vin trinkigos % Vi ne kredas, ne askultu, sed min ne insultu % Vi povas e haki lignon sur lia kapo % Vi sekrete vorton diros, i tra l' tuta mondo iros % Vi sekretos al edzino, i sekretos al fratino, kaj tiel la sekreto promenados sen fino % Vi varmigos serpenton, i al vi enpikos la denton % Via dekstra mano ne sciu, kion faras la maldekstra % Vian vivon uu, sed fremdan ne detruu % Vidas okulo, sed mano ne trafas % Vilaano kreditas, vilaestro pruntas % Vilaano kreditas, vilaestro prunteprenas % Vin ne tuu la eraroj en fremdaj faroj % Virina lango buas sen sango % Virina ploro sen valoro % Virina rideto pli kaptas ol reto % Virino batas per lango -- aperas vundo plej sanga % Virino bonorda estas muta kaj surda % Virino eliis, kaleo senpeziis % Virino havas haron longan kaj saon mallongan % Virino kolera pli ol hundo danera % Virino scias -- tuta mondo scias % Virta virino straton ne konas % Vitro kaj felio ne estas fortikaj % Vivanton ni malhonoras, mortinton ni adoras % Vivi de estontaj enspezoj % Vivi de parita kaso % Vivi emerite % Vivi en silko kaj veluro, en ojo kaj plezuro % Vivi iele -- trapele % Vivi inter forno hejtita kaj tablo kovrita % Vivi kiel e la brusto de Dio % Vivi kiel kuko en butero % Vivi kun iu en fido kaj konfido % Vivi kun iu en intima amikeco % Vivi kun iu kiel hundo kun kato % Vivi lare kaj lukse % Vivi la postuloj de la ustaj kalkuloj % Vivi modere, ne tro interne nek tro ekstere % Vivi per sistemo de "el mano al buo" % Vivi sate kaj glate % Vivis puninde, mortis ridinde % Vivo glate ne fluas, iam batas kaj skuas % Vivo modera estas vivo sendanera % Vivo sen modero kondukas al mizero % Vivon privatan kau la muroj % Vivon travivi estas art' malfacila % Vivu mizere, sed vivu libere % Vivu stomako la stato de l' sako % Vivu, progresu, sed lerni ne esu % Vizao agrabla kaj ungo diabla % Vizao de Katono, sed virto de fripono % Vizao sen kulpo, sed koro de vulpo % Vojon batitan herbo ne kovras % Volanta kruro ne lacias de kuro % Vole-nevole % Voli a ne voli neniu malpermesas % Volo kaj deziro leojn ne konas % Volo kaj sento faras pli ol prudento % Volu-ne-volu -- elekto ne ekzistas % Volus kato fiojn, sed la akvon i timas % Vort' en usta momento faras pli ol arento % Vorto dirita al la mondo apartenas kaj neniam revenas % Vorto donita estas kiel leo % Vorto sona estas plej admona % Vortoj sakon ne plenigas % Vortojn paru, agojn faru % Vulpo faras oferon -- atendu daneron % Vulpo mienon anas, sed plue kokidojn manas % Vundan lokon protektis, alian difektis % Vundo pasas, vorto restas % Vundo sekreta doloras plej multe % Zorgu pri vi, kaj nenion pli % Zorgu vian metion kaj ne miksu vin en alian % Zorgu vivon vian kaj lasu vivi alian % fortunes-eo-20020729/debian/0000775000175000017500000000000010304635057016500 5ustar garabikgarabik00000000000000fortunes-eo-20020729/debian/control0000664000175000017500000000274310304634470020107 0ustar garabikgarabik00000000000000Source: fortunes-eo Section: games Priority: optional Maintainer: Radovan Garabík Build-Depends: debhelper (>> 4.1.16), konwert, fortune-mod Standards-Version: 3.6.2 Package: fortunes-eo Architecture: all Provides: fortune-cookie-db Depends: fortune-mod (>= 9708-31) Description: Collection of esperanto fortunes. Datumbazo kun esperantlingvaj mesaĝoj por la fortune programo. Enhavas mesaĝojn el Proverbaro Esperanta de Zamenhof, en UTF-8 kodo. . Database with esperanto fortune cookies. Contains messages from Proverbaro Esperanta by Zamenhof, in UTF-8 encoding. Package: fortunes-eo-ascii Architecture: all Provides: fortune-cookie-db Depends: fortune-mod (>= 9708-31) Description: Collection of esperanto fortunes (ascii encoding). Datumbazo kun esperantlingvaj mesagxoj por la fortune programo. Enhavas mesagxojn el Proverbaro Esperanta de Zamenhof, en ASCII (post-x) kodo. . Database with esperanto fortune cookies. Contains messages from Proverbaro Esperanta by Zamenhof, in ASCII (post-x) encoding. Package: fortunes-eo-iso3 Architecture: all Provides: fortune-cookie-db Depends: fortune-mod (>= 9708-31) Description: Collection of esperanto fortunes (ISO3 encoding). Datumbazo kun esperantlingvaj mesagxoj por la fortune programo. Enhavas mesagxojn el Proverbaro Esperanta de Zamenhof, en ISO-8859-3 kodo. . Database with esperanto fortune cookies. Contains messages from Proverbaro Esperanta by Zamenhof, in ISO-8859-3 encoding. fortunes-eo-20020729/debian/rules0000775000175000017500000000512510304632612017555 0ustar garabikgarabik00000000000000#!/usr/bin/make -f # Sample debian/rules that uses debhelper. # GNU copyright 1997 to 1999 by Joey Hess. # Uncomment this to turn on verbose mode. #export DH_VERBOSE=1 # This is the debhelper compatability version to use. export DH_COMPAT=4 configure: configure-stamp configure-stamp: dh_testdir # Add here commands to configure the package. touch configure-stamp build: configure-stamp build-stamp build-stamp: dh_testdir # Add here commands to compile the package. #$(MAKE) #/usr/bin/docbook-to-man debian/fortunes-eo.sgml > fortunes-eo.1 touch build-stamp clean: dh_testdir dh_testroot rm -f build-stamp configure-stamp # Add here commands to clean up after the build process. #-$(MAKE) clean rm -fv *.ascii *.iso3 debian/*.ascii debian/*.iso3 *.u8 dh_clean install: build dh_testdir dh_testroot dh_clean -k dh_installdirs # Add here commands to install the package into debian/fortunes-eo. #$(MAKE) install DESTDIR=$(CURDIR)/debian/fortunes-eo cat proverbaro | konwert iso3-UTF8 > $(CURDIR)/debian/fortunes-eo/usr/share/games/fortunes/eo/proverbaro (cd $(CURDIR)/debian/fortunes-eo/usr/share/games/fortunes/eo/; strfile proverbaro) (cd $(CURDIR)/debian/fortunes-eo/usr/share/games/fortunes/eo/; ln -s proverbaro proverbaro.u8) cat proverbaro | konwert iso3-ascii > $(CURDIR)/debian/fortunes-eo-ascii/usr/share/games/fortunes/eo-ascii/proverbaro (cd $(CURDIR)/debian/fortunes-eo-ascii/usr/share/games/fortunes/eo-ascii/; strfile proverbaro) cat proverbaro > $(CURDIR)/debian/fortunes-eo-iso3/usr/share/games/fortunes/eo-iso3/proverbaro (cd $(CURDIR)/debian/fortunes-eo-iso3/usr/share/games/fortunes/eo-iso3/; strfile proverbaro) cat debian/README.Debian | konwert UTF8-ascii > debian/README.Debian.ascii cat debian/README.Debian | konwert UTF8-iso3 > debian/README.Debian.iso3 cat KOPIADO | konwert UTF8-ascii > KOPIADO.ascii cat KOPIADO | konwert UTF8-iso3 > KOPIADO.iso3 # Build architecture-independent files here. binary-arch: build install # We have nothing to do by default. # Build architecture-dependent files here. binary-indep: build install dh_testdir dh_testroot # dh_installdebconf dh_installdocs # dh_installexamples # dh_installmenu # dh_installlogrotate # dh_installemacsen # dh_installpam # dh_installmime # dh_installinit # dh_installcron # dh_installman # dh_installinfo # dh_undocumented dh_installchangelogs dh_link # dh_strip dh_compress dh_fixperms # dh_makeshlibs dh_installdeb # dh_perl dh_shlibdeps dh_gencontrol dh_md5sums dh_builddeb binary: binary-indep binary-arch .PHONY: build clean binary-indep binary-arch binary install configure fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo-iso3.dirs0000664000175000017500000000004110304632211022464 0ustar garabikgarabik00000000000000usr/share/games/fortunes/eo-iso3 fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo-iso3.docs0000664000175000017500000000004710304632211022461 0ustar garabikgarabik00000000000000debian/README.Debian.iso3 KOPIADO.iso3 fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo-ascii.dirs0000664000175000017500000000004210304632211022700 0ustar garabikgarabik00000000000000usr/share/games/fortunes/eo-ascii fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo-ascii.docs0000664000175000017500000000005110304632211022667 0ustar garabikgarabik00000000000000debian/README.Debian.ascii KOPIADO.ascii fortunes-eo-20020729/debian/changelog0000664000175000017500000000165710304635014020354 0ustar garabikgarabik00000000000000fortunes-eo (20020729-4) unstable; urgency=low * added *.u8 link to UTF-8 files (closes: #237189) * upgrade debconf version * reword copyright file * change my e-mail * reformat Descriptions (fixes lintian warnings) -- Radovan Garabík Mon, 29 Aug 2005 18:21:26 +0200 fortunes-eo (20020729-3) unstable; urgency=low * recompiled in POSIX locale to evade mangling of UTF-8 characters in Description -- Radovan Garabik Thu, 12 Dec 2002 13:51:33 +0100 fortunes-eo (20020729-2) unstable; urgency=low * added fortune-mod to Build-depends (closes: #162444) -- Radovan Garabik Thu, 26 Sep 2002 16:10:55 +0200 fortunes-eo (20020729-1) unstable; urgency=low * Komenca eldono. -- Radovan Garabik Tue, 30 Jul 2002 09:53:21 +0200 Local variables: mode: debian-changelog End: fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo.dirs0000664000175000017500000000003410304632211021613 0ustar garabikgarabik00000000000000usr/share/games/fortunes/eo fortunes-eo-20020729/debian/fortunes-eo.docs0000664000175000017500000000001010304632211021574 0ustar garabikgarabik00000000000000KOPIADO fortunes-eo-20020729/debian/README.Debian0000664000175000017500000000146510304632211020534 0ustar garabikgarabik00000000000000fortunes-eo por Debian ---------------------- Ĉar mi ŝatas unikodon, kaj mi preferus ke la linuksa mondo uzu UTF-8 kiel defaŭlta kodo (tio tre simpligus inter-ligvan kaj plur-lingvan komunikadon, kaj aferon kun lokaĵaroj), la ĉefa pakaĵo (fortune-eo) estas en UTF-8 kodo, kaj mi supozas ke vi uzas unikodan esperantan lokaĵaron, en unikoda konzolo. Por tiuj malfeliĉaj homoj, kiuj ne povas (aŭ volas) uzi unikodon, mi preparis du aliajn pakaĵojn, fortunes-eo-ascii kaj fortunes-eo-iso3. Uzu: $ fortune eo por mesaĝoj en UTF-8 kodo (en pakaĵo fortunes-eo), $ fortune eo-ascii por ASCII (post-x metodo) (en pakaĵo fortunes-eo-ascii) kaj $ fortune eo-iso3 por ISO-8859-3 kodo (en pakaĵo fortunes-eo-iso3) -- Radovan Garabík , Mardo, 30 Julio 2002 09:53:21 +0200 fortunes-eo-20020729/debian/copyright0000664000175000017500000000076410304634216020436 0ustar garabikgarabik00000000000000This package was debianized by Radovan Garabík on Tue, 30 Jul 2002 09:53:21 +0200. It was downloaded from http://www.geocities.com/tuxloveslinux/eo/esperantigi/index.html Upstream Author: Ludwig Lazarus Zamenhof, computerized version by Eric Lesh Copyright: Expired, author died in 1917. Eric Lesh gives Esperanto translation of GPL as license for his computerized version, in case there is a need for it (the license). fortunes-eo-20020729/proverbaro.dat0000644000175000017500000002444407426706045020146 0ustar garabikgarabik00000000000000 B[%&Jw!:\1Ls )V"Hm3d:g2Z;Ul  & V l  3 R f  : b }  = `  % M l Ab/Us0];d"5Od )P-Pw0`z*7Ne;^-W4Tx3b2[1Mr:Gd+OwAc  8 f ! !3!Q!r!!!!" ","L"d"|"""#)#G#`####$$$$@$\$v$$$%%1%\%%%%&&)&A&&''&'M'x'''( (/(S((() )7)c)))**.*Y****++?+q++++, ,E,l,,,--*-Z-u---..;._..../&/@/d///0 0/0G0h0v00011/1I1r111122&2:2K2n222333=3d333334454e44445 5:5o555566#6T66677@7b77778>8b88899;9[9999::=:g:::; ;2;T;};;<<:<^<<<==>=`=====> >(>L>r>>>>?!?C?e????@&@>@o@@@AA1A]AsAAABB3BZBrBBBBCC@CfCuCCCCDD9DZD~DDDEEDEEEFF>FdFFFFGG5G_GnGGGHH4HYHHHHII-IYIIIIIJ J#J>JZJ{JJJJKK2KMK~KKKKL L-LOL{LLLMM;MWMmMMMN N!NANnNNNOO O;OYOlOOOOOP4P[P~PPPQQ=QgQQQRR,RLRgRRRSS#S:SPSmSSSST$TQTcTTTTU U-UQUqUUUUV V/VNV|VVVWW$WBWjWWWWX!X;XWXyXXXXY%YBYYYYZZ Z>ZZZZ[#[L[o[[[\\(\K\d\\\\]]4]U]{]]]^^B^k^^^^__:______``/`T`q````aa<a^aaabb(bEbdbbbcc1cScscccccd d%dRdpdddddeeDedeeeeef f"f@f_fffffgg;gagggghhBhfhhhii;iRiiijjBjwjjjkk)kJkaklkkkll.lallllm"mHmommnnCntnno o,oMomooopp p@p\pnppppq)qMqoqqqrr7r\rvrrrrss*sPszssstt t-tDtlttttuuu;uYuwuuuuvv%vAvXvrvvvww+wTwwwwwxxNxrxxxyyAyiyyyzz zHzrzzzz{!{B{k{{{{|"|F|r|||}}#}P}z}}}~ ~A~t~~~4_Nb 2`8Xz&]HiCt/OrGn&Ja&T:f>^ ChEf*Xv#Nn1b&Ks 2Y%MBg*T4U"It /]sPm@j5U,QDk 5W6nLt-Sv Dj F_=+ZnBh?bEf(T 5\}$<c@b"Hd'NuJe}'C`{(Mw/Cp<`&Gj<b~5Qy 4^o,X0VBa<\}.Mf Fh Fb*J*JrDh"BU~±@nÑû 4OsĒĺHvŏű6YƇư@nnjǠ(Lcȇȱ%JjɃɵTrʣ0fˍ˪!Kp̤ Ed̓ +Jmΐί;YϋϪ">{С)H}ѤGhҏұ 0Q{Ӗ.Hkԉԥ6WՁՎաW{֞ >Uyט !<_؃ح)Gmيٰ+Dnڛڹ>Rdyۜ2o܍ܩ;Y݂ݯ'Ptޞ4^߄߭Hk:X>i8Tu6Us&Qp"?_:[5Tr-Xy3^&Fp8a1U~;o 3c(L)Lv-\|#RuH{+Pm$J>Wl$CVo>b<`<g .Ru+F` *Ti,WH`x7_/a5bm@j<Y}@Z 4`y  2 V r      < _ ~     ; `      3 N      ) R u   :i+Po 2P~4Rz1TzHs<]s=m1O!P{%Qx=[>Zz"Z 2l #Iq,`L  * P j   ! !&!J!l!!!" "7"_"""##3#^####$$@$g$$$% %4%O%o%%%&&A&d&&&&''<'W't'''( (1([(~((())-)F)\))))* *7*g***+&+M++++,,6,Z,,,,--8-a---..!.G._..../ /4/\////00 0O0l0001 1.1_11112 2"2<2_2~2223 3A3_33334 434R4~44455>5}555566,6G6b66667 757\777788[88889 9.9P9t9999::=:b:::;;+;M;n;;;<<><^<<<<==U====>%>M>v>>>??B?i???@@A@k@@@A:AgAABB@B`BBBCCQCCCD)D\DDDDEEMEtEEEFF2FeFFFGGLG}GGH H7H]HHHHII7I_IyIIIJJ:JUJnJJJKKZK|KKKL L'LFL{LLLMM2MLMoMMMMNN3NKN^N}NNNNNOO*OUOyOOOPP6PVPPPQQ5QLQpQQQRR(RJRlR~RRRSSS1SeSSST T(TQT{TTTTU!UCU_UUUUVV'VDVhVVVW!WAWiWWWXX<X]XXXXXYY?YfYYYYZZ/ZRZnZZZZ[ [.[A[d[[[[\\\8\V\s\\\]]];]k]]]]^^,^V^^^^^__8_Y_o_____```D`Z`o````aa?abaaaabb@bgbbbcc(cRcvccccdd;dedddde e(eTe{eeef7fUfsfffgg6gQg{gggh h%hNhkhhhhii-iJiwiijj*jIjijjjjk'kBkkkkkll7l[l|lllmm$m:memmmmnn$nTn{no o=orooopp:pYpspppqqCqhqqqqrr1r@rprrrrss1sSsjssstt tLtpttttuu@uauuuuvv%vGvnvvvw$wCwbw}wwwxx6xYxxxx